Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 12–18.04.2020
11.04.2020
13:52:00

Na drugim kwietniowym spotkaniu z astronomią witam Słuchaczy Gwiaździarni Pana Jana.


To już czwarty tydzień astronomicznej wiosny, nareszcie również z całkiem wiosenną pogodą. A że w minioną środę miała miejsce pierwsza w tym roku wiosenna pełnia Księżyca, to właśnie ona na tę niedzielę wyznaczyła datę Wielkiejnocy. W niemal wszystkie dni tego tygodnia cieszyć się mamy przynajmniej częściowo słoneczną pogodą, a jedynym mokrym wyjątkiem będzie… Poniedziałek Wielkanocny, jak na dyngus przystało. 

Tempo, w jakim przybywa dnia i ubywa nocy wciąż nie maleje. W Katowicach wielkanocny dzień, od wschodu Słońca o godz. 5.56 do zachodu o 19.34 trwa 13 h 38 min, a dzienny łuk górującego kwadrans przed 13.00 Słońca wznosi się na 48,7° ponad południowy horyzont. Do soboty dzień wydłuży się o kolejne 21 minut i od 5.44 do 19.43 potrwa już 13 h 59 min, a górujące 2 min wcześniej Słońce, o 12.43 wzniesie się na 50,8°, znów o ponad 2° wyżej. W kończącą tydzień sobotę Słońce wkroczy w granice gwiazdozbioru Barana, gdzie już dobę później rozpocznie wędrówkę przez znak Byka, drugi wiosenny znak zodiaku. 

Malejący po pełni Księżyc, w środku nocy z wtorku na środę osiąga ostatnią kwadrę, tydzień po superpełni w minioną środę świecąc już tylko lewą połową swej tarczy. W tę niedzielę pierwszą połowę nocy mamy już bezksiężycową; oświetlona jeszcze w 70% tarcza Księżyca, goszczącego w zachodniej części konstelacji Strzelca, wychyli się dopiero spod horyzontu prawie 1,5 h po północy. Do soboty, przemierzywszy całego Strzelca i Koziorożca, dotrze do centrum gwiazdozbioru Wodnika, jako jeszcze ponad 20-procentowy sierp, po niemal w całości bezksiężycowej nocy wschodząc zaledwie 0,5 h przed świtem. Najciekawsze wydarzenia z udziałem naszego naturalnego satelity czekają nas w połowie tygodnia, kiedy w krótkich odstępach Księżyc napotka na swej drodze 3 jasne planety, wciąż wędrujące na niebie w niewielkich od siebie odległościach: Jowisza, Saturna i Marsa. Podczas pierwszej z tych koniunkcji, nocą z wtorku na środę krótko po północy Księżyc zbliża się na naszym niebie na nieco ponad 2,5° do Jowisza, ale na obserwację tego spotkania, przy większej zaledwie o 0,5° odległości obu obiektów, trzeba poczekać do wschodu Księżyca po godz. 3.00. Kolejna koniunkcja, z Saturnem, wypada w środę krótko po południu, więc najlepszą porą na obserwację jest również druga połowa nocy z wtorku na środę, przy odległości Księżyca od planety nieco ponad 5°. Ostatnią planetą na drodze 37% już Księżyca jest Mars, koniunkcja z którym ma miejsce w środę rano, ale obserwować możemy ją przez ostatnie 1,5 h nocy, od wschodu Księżyca do świtu, gdy oba obiekty dzieli dystans około 3°. 

Bezksiężycowe wieczory sprzyjają obserwacji słabszych gwiazd oraz innych, zazwyczaj niezbyt jasnych obiektów astronomicznych. Tuż po zmierzchu, wysoko na zachodzie wciąż błyszczy jasna Wenus, przez południk niebieski przechodzi gwiazdozbiór Raka, rozdzielający główne konstelacje zimowe od wiosennych, co symbolicznie raz jeszcze potwierdza nastanie już przed 4 tygodniami astronomicznej wiosny. Tuż pod Rakiem, na 46° wznosi się również Łeb Hydry, w zasadzie pierwszej wiosennej konstelacji. Dopiero 1 h później góruje Regulus z Lwa, pierwsza gwiazda Wiosennego Trójkąta. Wtedy też dokładnie ponad naszymi głowami, przez zenit przechodzi Wielka Niedźwiedzica, z dominującymi jej 7 najjaśniejszymi gwiazdami wytyczającymi koła i dyszel Wielkiego Wozu. Na północnym wschodzie jasno błyszczą Wega z Lutni i Deneb z Łabędzia, dwa najwyższe wierzchołki Trójkąta Letniego, ale na wschodzącego kwadrans po północy Altaira z Orła, dolny wierzchołek tego Trójkąta, przyjdzie nam poczekać jeszcze 3 h. Niemal w tym samym czasie za zachodzie znika pod horyzontem Wenus. Po ponad 3 godzinach bez planet, nad południowo-wschodnim horyzontem pojawiają się Jowisz, Saturn i Mars, którym w środku tygodnia towarzyszy malejący Księżyc. 

Przed 2 tygodniami zapowiadaliśmy zbliżanie się do nas efektownej, w końcu maja nawet bardzo jasnej komety C/2019 Y4. Niestety, zapewne wskutek rozpadu jej jądra, jasność komety zamiast rosnąć, zaczęła gwałtownie zmniejszać się, więc na jasną majową kometę z pewnością nie możemy już liczyć. 

Po tej niepocieszającej wiadomości, pora na zagadkową część naszego spotkania. Przed tygodniem prosiliśmy o podanie, ile wynosi, wyrażona w tysiącach kilometrów, różnica między najdalszym apogeum a najbliższym perygeum, czyli największą i najmniejszą odległością Księżyca od Ziemi podczas jego ruchu obiegowego wokół naszej planety. Dość liczna grupa Słuchaczy udzielających odpowiedzi nie uwzględniła lub niewłaściwie zinterpretowała zawarte w pytaniu sformułowania „najdalsze apogeum” i „najbliższe perygeum”. Wartości apogeum lub perygeum nie są bowiem za każdym okrążeniem Ziemi przez naszego naturalnego satelitę jednakowe. Odległości Księżyca od centrum Ziemi podczas apogeum mogą przyjmować wartości od 404,0 do 406,7 tys. km, a podczas perygeum od 356,4 do 370,3 tys. km. Średnio jest to wprawdzie 405,35 i 363,35 tys. km, co daje różnicę 42 tys. km, jednak w pytaniu chodziło o ekstremalne wartości, a więc najdalsze apogeum: 406,7 tys. km i najbliższe perygeum: 356,4 tys. km, pomiędzy wartościami których jest 50,3 tys. km różnicy i zwłaszcza takiej odpowiedzi na tę zagadkę oczekiwałem, dopuszczając oczywiście drobne różnice, związane z nieco odmiennymi wartościami tych odległości pochodzącymi z różnych źródeł. 

Najwyższy czas na dzisiejszą, znacznie chyba łatwiejszą z racji Świąt zagadkę. Gwiezdnym niejako symbolem Wielkanocnego Poniedziałku, z racji tradycyjnego dyngusa, jest konstelacja Wodnika, symbolizująca olimpijskiego boga Zeusa, z olbrzymiego dzbana lejącego na ziemię wodę życia. Do gwiazdozbiorów której pory roku zaliczamy Wodnika?

Odpowiedzi prosimy przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl  do czwartku 16 kwietnia. Wraz z życzeniami pogodnych, a zwłaszcza zdrowych w obecnej sytuacji Świąt, zapraszam do odpowiedzi i na kolejne wydanie Gwiaździarni za tydzień.      



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA