Barbórka, to górnicze święto obchodzone co roku we wspomnienie św. Barbary – patronki trudnej pracy. Obchody Barbórki sięgają połowy XVIII wieku, kiedy to pierwsze uroczystości odbywały się w Tarnowskich Górach. W tym roku z uwagi na pandemię mają wyjątkowy przebieg.
Barbórka to uroczysty dzień nie tylko dla pracowników górnictwa, ale także geologów oraz innych osób wykonujących zawody związane z poszukiwaniem paliw kopalnych.
Obchody Barbórki, dawniej huczne, dziś z uwagi na pandemię mają skromniejszy charakter. Zwykle rozpoczyna je poranna msza święta, po której następuje przemarsz orkiestr górniczych. Organizowane są akademie, spotkania, koncerty i zabawy. Tego dnia górnicy występują w charakterystycznych strojach galowych z czarnym czako z pióropuszem. Wręczane są także specjalne odznaczenia dla zasłużonych górników i innych pracowników przemysłu wydobywczego.
Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu zachęca do obchodzenia barbórki domowej. W tym roku ze względu na sytuację epidemiologiczną oficjalne spotkania i imprezy zostały odwołane. Na 7 rano zaplanowano tradycyjny przemarsz orkiestry dętej przez zabytkowe osiedle Nikiszowiec w Katowicach. W śląskich parafiach organizowane są także msze, również z transmisją online.
Znawcy przekonują, że uroczystości rodzinne są ważną częścią tradycji barbórkowej. Wzmianka o tym znalazła się m.in. w opisie barbórki który sporządzony został przy wpisywaniu święta na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. By promować tradycję, zabrzańskie muzeum zorganizowało w tym roku 3 konkursy. To m.in. konkurs wideo „Tradycyjna potrawa barbórkowa z jej historią”, „Międzypokoleniowy wypiek barbórkowy” lub „Barbórkowe danie vege”.
W formule głównie online odbędzie się tegoroczna Barbórka w Siemianowicach Śląskich. Zaplanowano okolicznościową mszę w Kościele pw. św. Michała Archanioła. Wydarzenie tradycyjnie organizuje miasto wraz ze Stowarzyszeniem Inżynierów i Techników Górnictwa.
Jak jednak podkreśla Piotr Kochanek z siemianowickiego ratusza, część osób będzie mogła wziąć udział w mszy osobiście, z uwagi na obostrzenia w nabożeństwie będzie mogło wziąć udział 76 osób. Oprócz tego, uczestniczący w mszy mają obowiązek zakrywania nosa i ust. Pozostali będą mogli śledzić transmisję w sieci pod adresem bitly.com/
Niegdyś miasto było ważnym ośrodkiem górniczym, działały tu m.in. kopalnie węgla kamiennego Siemianowice i Michał.
Barbórka to święto na cześć świętej Barbary z Nikomedii, patronki dobrej śmierci i trudnej pracy między innymi górników. To właśnie 4 grudnia Barbary najczęściej obchodzą swoje imieniny. Święta Barbara, córka poganina Dioskura z Heliopolis, żyła na przełomie III i IV wieku. Była nie tylko wykształcona i inteligentna, lecz także odznaczała się wieloma zdolnościami i niezwykłą urodą. Ojciec wysłał ją na naukę do Nikomedii. Tam zetknęła się z chrześcijaństwem. Prowadziła korespondencję z wielkim filozofem i pisarzem Orygenesem z Aleksandrii. Pod jego wpływem przyjęła chrzest i złożyła ślub czystości. Gdy ojciec dowiedział się, że Barbara została chrześcijanką, chciał ją zmusić do wyparcia się wiary. Została zamknięta w wieży, a kiedy to nie odniosło skutku, Dioskur doniósł na nią do władz prześladujących wówczas chrześcijan. Zginęła jako męczennica z rąk własnego ojca, około 305 roku. Jest patronką osób pracujących pod ziemią oraz narażonych na nagłą śmierć, w tym górników, hutników, marynarzy, rybaków, żołnierzy, a nawet więźniów.
Kult świętej Barbary w Polsce sięga średniowiecza, a pierwszy kościół ku jej czci wybudowano w 1262 roku w Bożygniewie koło Środy Śląskiej. Barbara jest darzona wielką czcią także w Czechach, Saksonii, Lotaryngii, południowym Tyrolu i Zagłębiu Ruhry.
Z osobą świętej wiąże się wiele polskich przysłów, jak: "Barbara święta o górnikach pamięta", "Barbara po wodzie, Boże Narodzenie po lodzie", "Kiedy na świętą Barbarę błoto, będzie zima jak złoto".
Tradycyjnie, 4 grudnia w Barbórkę orkiestry górnicze budzą górników w ich domach, grając na osiedlach. Rozgłośnię Polskiego Radia Katowice od wielu lat odwiedza Orkiestra Kopalni Murcki-Staszic, aby obudzić naszych słuchaczy.
Autor: J. Opas, K. Jasek, R. Stotko /mm/rs/iar/