Iwona Kwaśny, dziennikarka, Zagłębiaczka, postanowiła uczyć się śląskiego, ale tak jak języka obcego np. angielskiego, francuskiego czy hiszpańskiego. Na lekcje a w zasadzie na "Korki ze śląskiego" zapisała się do znakomitej nauczycielki, językoznawczyni prof. Jolanty Tambor z Uniwersytetu Śląskiego, dla odmiany rodowitej Ślązaczki.
Tytuł: Warzymy ańtopf – co ciepiymy do gŏrka?
J: Witōm cie dziołcha.
I: Dzień dobry.
J: Pamiyntŏsz jako mie mianujōm?
I: Nō, dyć. Mianujōm cie Jola.
J: A jak ciebie gŏdajōm?
I: Gŏdajóm mi Iwōna.
J: Nō, to dzisioj pogŏdōmy ô warzyniu zupy. Mŏsz rada zupy?
I: Dyć! Ale niy wiym, jako sie ône po ślōnsku mianujōm.
J: Nō tōż jadymy! Jes tako zupa czyrwōno ze ryżym abo z nudlami, trocha ze śmiytanōm.
I: Pōmidorowa?
J: Po ślōnsku pōmidory to tōmaty, tōż...
I: Aaaa! Tōmatowa!
J: Mynij wiyncyj... Ale na kōńcu musi być „o": Tōmatowo.
I: Ok. Tō-ma-to-wo.
J: Richtiś. A jak bydzie zupa z ôgōrkōw?
I: Ôgōrkowo!
J: A tako zupa ze zakwasu z wusztym i kartoflami?
I: A to wiym! Żurek!
J: Iwōna! Niy śmisz tak godać. Na Ślōnsku może być ino żur. Żurek to możno kajś w drugich regiōnach, ale u nŏs ino żur!
I: Ja! Byda już pamiyntać – żur, żur, żur!
J: A wiysz jak sie gŏdŏ na żur, co je warzōny ôd poczōntku z kartoflami we pojstrzodku?
I: Kartoflowy?
J: Niy! Tyn żur je żyniaty! A ty żeś jes żyniato?
I: Nōōō..., chyba bardzij mōj chop je żyniaty... zy mnōm – ha ha
J: A tako zupa z wody, suchego chleba, knoblochu i magi?
I: To wiym na sicher. To je wodziōnka!!!
J: Ja. A na jor, co warzōm ślōnske baby? Wiysz, co to ańtopf?
I: Niy za bardzo...
J: To je tako zupa, co sie do nij ciepie wszyjsko, co rośnie na jor. Kŏżdo gymiza.
I: Gymiza znaczy warzywa? jarzyny?
J: Nō, dyć. Wszyjsko do jednego gŏrka. Nō to co dŏ sie wciepać do takij zupy?
I: Marchewka i pietruszka?
J: Ja, godōmy na to tyż: marekwio i pietruziel.
I: Acha! Marekwio i pietruziel. A kalarepa i kalafior?
J: Ja. Majōm być we ańtopfie. To ōberiba i blumkōl.
I: Ōberiba i blumkōl. I mogōm być kartofle?
J: Ja. Pokrote na małe kōnski. A tak doprŏwdy mogymy tam wciepać kŏżdo gymizã, kero urosła na ôgrōdku.
I: A cebula? Rzodkiewka? Ôgōrki? Tōmaty?
J: Hmm... Cwibla? Jak ftoś jōm mŏ rŏd... Radiski i ôgōrki raczyj niy, bo ônych sie raczyj niy warzi. Tōmaty? Ja! Jŏ mōm je rada w zupie. A terŏzki gŏdej ty! Co dŏwōmy do ańtopfa.
I: Bydã prōbować. Tōż do ańtopfa dŏwōmy gymizã: marekwiã, pietruziel, ōberibã, blumkōl, kartofle, tōmaty, trochã cwibli.
J: Piyknie. Kejś moja mama dŏwała jeszcze ajnbrynã, ale dzisioj już ajnbrynã mało fto dŏwŏ.
I: Co to je ta ajnbryna?
J: Zasmażka. Coby ańtopf był taki trochã gynsty. Dzisioj już tego niy dŏwōmy. Jŏ trochã blyndujã tyj gymizy.
I: Yhmm. Za ciynżke i za tuste z tōm ajnbrynōm.
J: Nō tōż czekōmy na jor i możno razym uwarzymy taki richtiś fajny ańtopf. To trzim sie.
GRAMATYKA:
Na pierwszej lekcji mówiłyśmy o końcówce czasowników w pierwszej osobie: tam gdzie polskie e z ogonkiem, tam po śląsku jest -ã: jŏ ci przajã, jŏ idã, jŏ warzã.
Podobnie jest z końcówkami żeńskich rzeczowników w bierniku, czyli odpowiadających na pytanie: kogo? co? W miejscach, gdzie po polsku występuje e z ogonkiem, po śląsku jest -ã: do miski ciepiã (kogo? co?): marekwiã, ōberibã, cwiblã, tōmatã, ajnbrynã.
Nowy cykl audycji w Radiu Katowice. Iwona Kwaśny, dziennikarka, Zagłębiaczka, postanowiła uczyć się śląskiego, ale tak, jak języka obcego. Na lekcje, a w zasadzie na "Korki ze śląskiego" zapisała się do znakomitej profesorki, językoznawczyni Jolanty Tambor z Uniwersytetu Śląskiego, dla odmiany rodowitej Ślązaczki. Co tydzień inna lekcja i inny temat, do którego dołączamy tekst dialogu i instrukcję gramatyczną, w opracowaniu prof. Jolanty Tambor. Audycje realizuje Krzysztof Kiczek.
