Iwona Kwaśny, dziennikarka, Zagłębiaczka, postanowiła uczyć się śląskiego, ale tak jak języka obcego np. angielskiego, francuskiego czy hiszpańskiego. Na lekcje a w zasadzie na "Korki ze śląskiego" zapisała się do znakomitej nauczycielki, językoznawczyni prof. Jolanty Tambor z Uniwersytetu Śląskiego, dla odmiany rodowitej Ślązaczki.
Tytuł: Co dzisioj warzisz na ôbiŏd?
J: Witej, Iwōna.
I: Nō, hej!
J: Pamiyntŏsz jeszcze, jak sie warzi ańtopf?
I: Jaaa! To zupa z gymizōm. Je w nij: marekwia, pietruziel, blumkōl, ōberiba, sōm kartofle.
J: Acha! Nō, to piyknie. Mōndro z ciebie szkolŏrka! Nō, to jadymy dalij. Kŏżdy dziyń muszymy śniŏdać, ôbiadować i wieczerzać. Jŏ to robiã, a ty?
I: Ja. Kŏżdy dziyń śniŏdōm, ôbiadujã i wieczerzōm. Dobrze?
J: Richtiś! Mŏsz grajfkã do ślōnskigo!!
I: Co mōm?
J: Nō, grajfkã – talent!
I: Dziynkujã.
J: To pogŏdejmy ô ôbiadowaniu. Ańtopf to zupa na beztydziyń. A jako zupa moge być w niydzielã?
I: Rosół? Z domowym makaronem?
J: Ja ja ja, ale na to sie gŏdŏ nudelzupa, bo ôna je z nudlami.
I: Nudle czyli makaron.
J: A potym je druge. Richtiś prawdziwy ślōnski ôbiŏd w niydzielã to klōski, rolada i modro kapusta.
I: A ja myślała, że kapusta jest czerwona. A modry to chyba niebieski?
J: Ja, bo ôna na surowo je czyrwōno, a jak sie jōm uwarzi to je tako bardzij modro i beztōż tak gŏdōmy.
I: No dobrze. A klōski biołe czy czŏrne? Kere sōm do ciebie bardzij ślōnske?
J: Jak jŏ była modo, to my na czŏrne abo siwe ze surowych kartofli gŏdali ślōnske, a na biołe – inaczyj gumiklyjzy, bo ône sōm jak guma – gŏdali polske. Ale terŏzki na te polske wszyńdzie gŏdajōm ślōnske.
I: Acha, trochã to pomotlane. Jŏ znōm ino te biołe i gŏdōm na nie ślōnske.
J: A mŏsz rada rolady?
I: Jaaa. I poradzã je robić, ale ich niy jym. Wpiyrw sie trzaskŏ miynso, potym je szmaruje… eeee…
J: Zymftym czyli musztardą.
I: I potym dŏwŏ wuszt, kiszōny ôgōrek, czasym cwiblã, czasym trochã… eee… takie malućkie zeskwarzōne…
J: Szpyrka.
I: Ja ja. Szpyrka. Roluje sie je i swiōnzuje biołōm niciōm i… warzi, znaczy sie dusi.
J: Mniam mniam. Mogã do ciebie przijś w niydzielã?
I: Ja, przidź!
GRAMATYKA
Powtórka z wymowy – Język śląski obfituje w charakterystyczne głoski śląskie, więc ćwiczymy poprawną śląską wymowę: na pierwszej i drugiej lekcji poznałyśmy jedną z najbardziej charakterystycznych samogłosek śląskich – to ō, czyli o pochylone, zwężone, o podwyższonej artykulacji. Jest to głoska pośrednia między o oraz u. Język idzie trochę wyżej i bardziej do tyłu niż przy [o], ale nie tak wysoko i nie tak bardzo do tyłu jak przy [u]. Poza tym ważny jest też układ warg – są bardzo zaokrąglone, ale węziej niż przy [o], ale nie jest to taki wąziutki dzióbek/ryjek jak przy [u]. To głoska, która najczęściej występuje przed spółgłoskami nosowymi: kōń, dōm, godōm, majōnez; pojawia się przed ł: bōł; jest w tych miejscach, które po polsku wymawiamy jako [u], a zapisujemy przez „o kreskowane”: prziniōs, stōł, ôgōrek; czasem też w wyrazach, w których po polsku pisze się u: klōski.
Nowy cykl audycji w Radiu Katowice. Iwona Kwaśny, dziennikarka, Zagłębiaczka, postanowiła uczyć się śląskiego, ale tak, jak języka obcego. Na lekcje, a w zasadzie na "Korki ze śląskiego" zapisała się do znakomitej profesorki, językoznawczyni Jolanty Tambor z Uniwersytetu Śląskiego, dla odmiany rodowitej Ślązaczki. Co tydzień inna lekcja i inny temat, do którego dołączamy tekst dialogu i instrukcję gramatyczną, w opracowaniu prof. Jolanty Tambor. Audycje realizuje Krzysztof Kiczek.
