Iwona Kwaśny, dziennikarka, Zagłębiaczka, postanowiła uczyć się śląskiego, ale tak jak języka obcego np. angielskiego, francuskiego czy hiszpańskiego. Na lekcje a w zasadzie na "Korki ze śląskiego" zapisała się do znakomitej nauczycielki, językoznawczyni prof. Jolanty Tambor z Uniwersytetu Śląskiego, dla odmiany rodowitej Ślązaczki. 

 

J: Witej Iwōna. Czy już wiysz, jake Krzysiek mŏ zoki?

I: Cześć. Mioł wtedy czŏrne, ale dzisiej niy wiym.

J: Spytōmy sie po lekcji. A czy Ty wiysz, jak sie mianuje fach, co ôn go mŏ?

I: Hmm, po polsku to on jest dźwiękowcem.

J: Niy wiym, jak to bydzie po ślōnsku. Dźwiynk to klang. To może go zamianujymy fachman ôd klangu abo klangor? Abo klanger?

I: Hej, Krzysiek! Podoba Ci się?

K: Może być :)

I: A ja? Oj, przepraszam – a jŏ?

J: Ty żeś jes redachtōrka.

I: Redachtōrka. A Ty chyba rechtōrka – to chyba wiym.

J: Ja. Jo je rechtōrka. Ino uczã majoryntnych, niy dziecka.

I: A co to majoryntny?

J: No, taki, co mu je wiyncyj niźli ôziymnoście lŏt, niy je bajtlym. Jŏ uczã sztudyntów. To jeszcze rŏz, fto jŏ je?

I: Tyś jes rechtōrka, co uczy majoryntnych sztudyntów.

J: Acha :) A jak mianujōm tego, co idziesz dō niego, jak mŏsz rymã (znaczy sie katar) i kucŏsz (tak yhy yhy)?

I: To jest lekarz abo doktor... Doktór? 

J: Praje dobrze – dochtōr.

I: Dochtōr.

J: A jaki je dŏwniejszy najbardzi popularny fach na Ślōnsku do chopōw?

I: Nooo, wiym, że kopalnia to gruba – czyli grubiarz?

J: Ja, ino pamiyntej: a zmiyniōmy w ŏ – to je a pochylōne, co je szkryflōmy jak o ze wōnsami. Grubiŏrz. Czyli fto robi na grubie?

I: Na grubie robi grubiŏrz. 

J: Gŏdajōm tyż bergmōn abo hajer. 

I: Okej. Grubiŏrz abo bergmōn, abo hajer.

J: Nō to terŏz taki, co się imŏ elektryki, to je...

I: Elektrykŏrz.

J: A tyn, co robi we aptyce?

I: Aptykŏrz?

J: A tyn co keruje pociōngym? znaczy banōm?

I: To to... Baniŏrz!

J: Ja, ja. A powiydz mi, jak baba sprzedŏwŏ w sklepie, to ôna je...

I: Sprzedŏwczyni?

J: Bez „s" i na kōńcu -aczka...

I: Tooo... przedŏwaczka?

J: A ôd tamtych fachów baby sie mianujom, jak dōmy zamiast -osz/-ŏrz to -ŏrka: jak listōnosz – listonorka, to baniŏrz...

I: Baniŏrka.

J: Aptykŏrz:

I: Aptykŏrka.

J: I grubiŏrz...

I: A sōm grubiŏrki???

GRAMATYKA

Dziś trochę słowotwórstwa. Do tworzenia nazw zawodów (a szerzej nazw wykonawców czynności) wykorzystuje się morfemy, sufiksy czy jeszcze inaczej przyrostki, które z nazwy czynności lub nazwy obiektu, miejsca mogą uczynić nazwę człowieka. Najczęstszy dla nazw męskich jest -ŏrz: człowiek, który pisze to pisŏrz, taki, który strzyże i goli to golŏrz, ten, który pracuje w masarni to masŏrz, a ten, który w kuchni to kuchŏrz. Ale reguła nie jest bezwyjątkowa, bo ten, co maluje to np. malyrz.