Trwające w całej Europie protesty rolników i czas oczekiwania na środki w ramach KPO to tematy, które pojawią się w porannej rozmowie Radia Katowice.
Przed zbliżającą się 20. rocznicą dołączenia Polski do europejskiej wspólnoty zapytamy, czy był to dobrze wykorzystany czas. Z ministrem ds. Unii Europejskiej Adamem Szłapką rozmawia Paweł Nadrowski.
Gościem Radia Katowice jest minister do spraw Unii Europejskiej Adam Szłapka. Dzień dobry.
Dzień dobry.
Panie ministrze, od kliku tygodni w krajach Unii Europejskiej trwają protesty rolników sprzeciwiających się zapisom Zielonego Ładu, czy taniemu importowi produktów rolniczych spoza Unii Europejskiej. Rozmowy w Komisji Europejskiej trwają i bardzo możliwe, że dzisiaj poznamy pierwsze rezultaty, tak przynajmniej wynikało z rozmów premiera Donalda Tuska z protestującymi rolnikami. Co leży na stole? Na jakie ustępstwa wobec rolników może iść pana zdaniem Komisja Europejska?
To jest kilka spraw. Z jednej strony to jest Zielony Ład, ta część dotycząca rolnictwa, i pracujemy nad tym -bo moim zdaniem to są zaniedbania jednak poprzedniego rządu i niestety komisarza Wojciechowskiego- by to zmienić. Nie chciałbym, szczerze mówiąc, teraz jeszcze wchodzić w szczegóły. Druga sprawa to jest tzw. ATM, czyli liberalizacja handlu z Ukrainą produktami rolnymi związana z wojną. Dzisiaj wiemy, że ta decyzja podyktowana -tak powiem- koniecznością moralną wtedy, w momencie rozpoczęcia wojny i jej przedłużenie rok później, to był błąd, bo w gruncie rzeczy pomaga jakiejś wąskiej grupie producentów w Ukrainie a jednak wprowadza bardzo dużo napięć i na rynku wewnętrznym w Unii Europejskiej, i też tracimy to co było bardzo ważne, pełne społeczne poparcie. Nad tym też będziemy pracować żeby to zrewidować i zmienić.
Przed oczami mam sondaż CBOS-u z 12 marca. 81% Polaków popiera organizowane w całym kraju protesty rolników. Zdecydowana większość popiera postulaty ograniczenia napływu do Polski ukraińskich produktów rolnych, co ciekawe, tylko co siódmy badany, 15% sprzeciwia się.
My od samego początku mówimy, że rozumiemy te protesty. Te protesty mają oczywiście swoje uzasadnienie bo to jest kwestia bezpieczeństwa żywnościowego całej Unii Europejskiej. Dzisiaj sytuacja jest taka. Oczywiście nie ma żadnej wątpliwości że Ukrainie należy pomagać: wsparcie polityczne, wsparcie wojskowe, militarne, amunicja. To jest kwestia naszego bezpieczeństwa, natomiast my też mamy swoje interesy. Dzisiaj możliwości eksportu ukraińskiego ziarna przez port w Odessie i kanałem Morza Czarnego są bardzo duże. Realnie w poprzednich latach Komisja Europejska, państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polska, poprzedni rząd zgodził się na, w zasadzie, wejście Ukrainy do wolnego rynku jeśli chodzi o płody rolne. Bez żadnych ograniczeń. To jest coś z czym Polska się nie zgadza. Nad tym pracujemy. Te zapisy w umowie o ATM-ie, która wcześniej, w 2022 roku została podpisana i w 2023 roku, została bezwarunkowo -że tak powiem- przedłużona. Poprzedni rząd się na to zgodził, my na pewno zmienimy. Resztę spróbujemy, czy wynegocjujemy z Ukrainą w rozmowach bilateralnych tak żeby polscy rolnicy na tym nie tracili.
Panie ministrze zmieniając temat, Polska czeka prawie na 60 mld euro w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Pod koniec lutego Komisja Europejska wydała wstępną, pozytywną zgodę dotyczącą pierwszej transzy, to jest około 6 mld euro. Teraz decyzję muszą zaakceptować państwa członkowskie w ramach Rady Europejskiej. Kiedy to się może wydarzyć pańskim zdaniem?
Decyzja już jest przesądzona w tej sprawie. My złożyliśmy pierwszy wniosek o płatność 15 grudnia 2023 roku. Spieszyliśmy się z tym bardzo mocno, dlatego że jeśli chodzi o KPO to każde państwo ma dwa sloty w roku żeby te wnioski składać, czyli gdybyśmy nie złożyli w zeszłym roku to mielibyśmy o jeden mniej. Myślę, że na początku kwietnia pierwsze środki powinny do Polski wpłynąć.
Czyli zielone światło już jest?
Tak.
Kwiecień to jest ten moment kiedy 6 mld wpłynie?
To są już kwestie techniczne, to już dokładnie wszystko ministerstwo funduszy, ale tu już jakby sprawa jest rozwiązana i przesądzona.
Na co ta pierwsza transza mogłaby być przeznaczona?
To jest szereg oczywiście kwestii bo mamy do czynienia z dwoma dużymi programami można powiedzieć. Z jednej strony to jest KPO, to są te pieniądze które państwa członkowskie, Komisja Europejska, Unia Europejska zdecydowała się na taki dodatkowy zastrzyk finansowy dla państw członkowskich jako takie odbudowanie po COVID-zie, po tych zaburzeniach gospodarczych. Druga sprawa to jest polityka spójności, czyli to są te fundusze które zawsze do Polski przychodziły, i to są takie tradycyjnego rodzaju programy samorządowe. Jeśli chodzi o KPO to są przede wszystkim rzeczy, które mają służyć modernizacji polskiej gospodarki. To jest przede wszystkim kwestia energetyczna, ale także na przykład kwestie przedszkoli, na przykład kwestie informatyzacji w wielu miejscach. Tych rzeczy jest bardzo dużo.
Czas nas nagli ponieważ do 2026 roku część projektów, o które wnioskowaliśmy w ramach KPO, już powinna być realizowana.
Zdążymy.
Czy jest możliwość żebyśmy zdążyli? Czy już liczymy ile stracimy?
Nie, nie, to w ogóle nie wchodzi w grę takie podejście. Oczywiście mamy zapóźnienie przez niekompetencje, nieudolność i niestety złą wolę poprzedniego rządu, bo nawet jak się rozmawia z politykami Prawa i Sprawiedliwości część z nich chciała doprowadzić ten projekt do końca. Postawa Zbigniewa Ziobry, czyli zła wola jego -i myślę- że chęć szkodzenia Polsce, a z drugiej strony niekompetencja -myślę- rządu Morawieckiego, doprowadziła do tego że mamy dwa lata strat, ale nie możemy sobie pozwolić jako Polska żeby chociaż cent z tych pieniędzy stracić. Dlatego pracujemy od momentu zaprzysiężenia bardzo aktywnie i pilnie, i dlatego tak mocno zaangażował się od samego początku minister Adam Bodnar, bo największymi przeszkodami były te kwestie związane z praworządnością. W tej sprawie zrobiliśmy bardzo wiele, stąd ta decyzja już teraz, że te pieniądze są po prostu odblokowane.
Ile z tych 60 mld euro mogłoby trafić do województwa śląskiego i na co pieniądze z KPO mogłyby być przeznaczone?
W szczegóły nie chcę wchodzić. Na co by były przeznaczone? Przede wszystkim na rzeczy związane z transformacją, modernizacją, przede wszystkim energetyką, ale też są sprawy dotyczące zdrowia, szpitalnictwa, kwestie onkologiczne. To wszystko są rzeczy, które są zapisane w KPO, ale szczegóły ministerstwo funduszy i rozwoju regionalnego, nie chcę tutaj wchodzić w kompetencje.
Czy to jest tak, że to co już zostało określone w ramach kwotowych jest ostateczne czy jeszcze te pieniądze mogą być przesuwane pomiędzy różnymi sektorami?
Pani minister Pełczyńska-Nałęcz już jakby wskazywała, że tam pewne zmiany będą musiały nastąpić bo część tych rzeczy, także tych kamieni milowych, została -mówiąc delikatnie- dość niekompetentnie przygotowanych. Tutaj pewne zmiany będą potrzebne, ale to oczywiście wszystko ministerstwo funduszy.
Panie ministrze, lada moment będziemy świętować dwudziestolecie Polski w Unii Europejskiej. Pana zdaniem, jako ministra do spraw Unii Europejskiej właśnie, to był dobry czas, czy czas który mógłby być spożytkowany lepiej?
To był bardzo dobry czas. Bardzo często dzisiaj wyobrażamy sobie, że Unia Europejska to są właśnie te fundusze o których dużo rozmawialiśmy, ale to jest tylko ułamek tych korzyści które Polska uzyskała. Po pierwsze to jest kwestia bezpieczeństwa. Dzisiaj widzimy niestabilność na świecie, atak Rosji na Ukrainę. Jednak, jak jesteśmy zakorzenieni w strukturach wspólnych, europejskich, transatlantyckich, to jesteśmy bezpieczniejsi. To po pierwsze. Po drugie jednak jesteśmy w jakiejś wspólnocie, czyli zasady które obowiązują w Polsce są zasadami -powiedziałbym- bezpieczniejszymi jeśli chodzi właśnie o kwestie praworządności. Pewnie gdybyśmy nie byli w Unii Europejskiej to te osiem lat byłoby bardziej dotkliwe dla Polski. Po trzecie jakby mamy szereg możliwości: podróżowania, korzystania ze studiów itd., na co na co dzień nie zwracamy uwagi. Ale to co jest najważniejsze jeśli chodzi o kwestie gospodarcze, to jest ten gigantyczny skok cywilizacyjny, którego Polska dokonała. I to nie jest kwestia funduszy -oczywiście one pomogły, te fundusze strukturalne, te rzeczy które wpływają do samorządów-, to jest przede wszystkim dostęp do wolnego rynku. Dzisiaj nasi producenci, nasi eksporterzy, nasi przedsiębiorcy nie korzystają tylko z dobrodziejstw otwartego rynku 38-milionowej Polski, tylko prawie pół miliarda najbogatszego rynku na świecie. Ośmiokrotnie wzrósł -o ile się nie mylę- eksport polskich przedsiębiorców, wielokrotny wzrost bezpośrednich inwestycji zagranicznych. To jest coś co Polskę zmieniło. Mamy na przykład producenta krzeseł, stołów gdzieś w jakiejś niedużej miejscowości, który sprzedawał ich kilkadziesiąt miesięcznie i nagle otworzyły się dla niego rynki, i on wykorzystał to, sprzedaje ich kilka tysięcy teraz, on zatrudnił dodatkowych pracowników, on miał pieniądze na to żeby sobie wyremontować dom, żeby pojechać na wakacje nad morze itd., itd. To wszystko doprowadziło do tego, że Polska się tak bardzo mocno zmieniła.
I tutaj musimy postawić kropkę. Minister do spraw Unii Europejskiej Adam Szłapka był gościem Radia Katowice. Dziękuję bardzo.
Dziękuję bardzo.
Zawsze jesteśmy w centrum wydarzeń. Dyskutujemy o problemach ważnych dla kraju i regionu. Zadajemy trudne pytania, zmierzamy do sedna sprawy. Wykładamy kawę na ławę.
