Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 29.01-04.02.2023
28.01.2023
19:58:00

Zgodnie z prognozami, miniony tydzień upłynął pod znakiem zachmurzonego zarówno za dnia, jak i nocą nieba, co pozbawiło nas możliwości obserwacji. Podobną pogodę przewidują synoptycy na kolejne dni, wygląda więc, że znikome, jeśli nie żadne, będą szanse dostrzeżenia przechodzącej w środku tygodnia najbliżej Ziemi komety. Do tego rzadkiego zjawiska powrócimy jeszcze w dalszej części Gwiaździarni.


Na początek, tradycyjnie już dokonajmy rachuby, niezależnych od pogody, zmian długości dni i nocy wskutek wydłużania długości dnia i skracania nocy, będącego efektem systematycznego zwiększania wysokości łuku dziennej drogi Słońca na niebie, w miarę oddalania się od punktu zimowego przesilenia. Blisko 1,5 miesiąca po przejściu przez ten najniżej w całym roku położony punkt swej pozornej rocznej drogi względem gwiazd, zmiany są już wyraźnie dostrzegalne. W Katowicach, w niedzielę 29 stycznia, od wschodu Słońca o godz. 7:21 do zachodu o 16:34 dzień trwa 9 h 13 min, a podczas górowania 3 min przed godz. 12:00 nasza Dzienna Gwiazda wznosi się na 21,8° ponad horyzont. W sobotę 4 lutego, od 7:12 do 16:44 dzień potrwa o kolejne 19 min dłużej, a 2 min przed 12:00 Słońce wzniesie się na 23,5°, a więc o 1,7° wyżej. A więc z końcem tego tygodnia dzień będzie już o 1 h 26 min dłuższy, a dzienny łuk Słońca o 7,2° wyższy niż podczas zimowego przesilenia. Do letniego przesilenia, od którego dzieli nas jeszcze nieco ponad 4,5 miesiąca, dzień ulegnie jeszcze u nas wydłużeniu o prawie 7 h, a wysokość górowania Słońca o prawie 40°. A więc kto tęskni już za latem, musi uzbroić się jeszcze w sporo cierpliwości. 

Niezależnie również od pogody, swoje obowiązki przykładnie pełni Księżyc. Rozpoczynając ten tydzień niespełna 8 h po ostatniej kwadrze, w centrum swej trasy biegnącej przez gwiazdozbiór Barana, jeszcze tej samej nocy z soboty na niedzielę, tuż przed godz. 5:00 nasz naturalny satelita spotyka na swej drodze pierwszą planetę, Urana. Spotkanie jest tak bliskie, że na 40 min Księżyc zakrywa planetę. Ponieważ jednak ma to miejsce już 3,5 h po zachodzie obu obiektów, ich wzajemne zbliżenie mamy szansę obserwować jedynie do około 1:00 w nocy, gdy kilka stopni ponad zachodnim horyzontem dzieli je jeszcze odległość 3°. Z powodu małej jasności Urana, aby go dostrzec, zwłaszcza w pobliżu jasnego Księżyca, konieczne jest użycie lornetki…, ale przede wszystkim bezchmurne niebo, na które w tym tygodniu raczej nie możemy liczyć. Niewiele lepsza sytuacja, głównie z racji większej jasności kolejnej napotkanej przez Księżyc planety, czeka nas 2 doby później, podczas koniunkcji z Marsem. Pod koniec nocy z poniedziałku na wtorek, 40 min przed cywilnym świtem oświetlona w 3/4 księżycowa tarcza zbliży się swą jasną krawędzią na 38’ do Marsa. Niestety również tym razem spotkanie ma miejsce już pod horyzontem, prawie 2,5 h po zachodzie Księżyca. Również tym razem zbliżenie obu obiektów możemy zaobserwować nie później niż około godz. 3:00, gdy obydwa obiekty będą jeszcze około 2° od siebie. 

Te dwie bardzo bliskie koniunkcje, kończą styczniową serię koniunkcji Księżyca z planetami. Po 2 tygodniach, kiedy nasz naturalny satelita nie napotka na swej drodze żadnej planety, kolejną serię rozpocznie 18 lutego, spotykając się z Merkurym, a zakończy po niespełna 10 dobach, kolejnym zakryciem Marsa. 

Przy niewielkich szansach zaobserwowania tego na rzeczywistym niebie, dowiedzmy się przynajmniej, jaki wystrój, zwłaszcza wieczornego nieba, czeka nas w tym tygodniu. Podobnie jak od wielu już tygodni, w środę 1 lutego, w środku omawianego tygodnia, krótko po zmierzchu, na wieczornym niebie, od południowo-wschodniego po południowo-zachodni horyzont rozciąga się sznur prawie wszystkich planet, z wyjątkiem zachodzącego ponad 2 h przed Słońcem Merkurego. Jako pierwszy, wraz z końcem zmierzchu nawigacyjnego, pod horyzont chowa się Saturn we wschodnim krańcu gwiazdozbioru Koziorożca, blisko 1 h po nim zachodzi Wenus w centrum konstelacji Wodnika, a 1,5 h później w ślad za nim znika Neptun na pograniczu Wodnika i Ryb. Jako następna, 70 min później zachodzi kolejna po Wenus bardzo jasna planeta, Jowisz. Po północy możemy jeszcze próbować dostrzec Urana w Baranie, zaś bez trudu na bezchmurnym niebie odnajdziemy Marsa, wznoszącego się na 8° ponad Aldebaranem, najjaśniejszą gwiazdą zimowej konstelacji Byka. Więcej optymizmu wzbudzać może niebo pod koniec nocy, gdy w miejscu jesiennych i zimowych konstelacji, w południowej stronie nieba dominują obszerne Trójkąty: Wiosenny i Letni. 

Na koniec przeglądu nocnego nieba spróbujmy chociaż w wyobraźni usytuować intrygującą nas od pewnego czasu kometę C/2022 E3, która właśnie w środku tego tygodnia zbliża się najbardziej na 42 mln km do Ziemi. Spodziewana jej jasność powinna wynieść wówczas przynajmniej 5 mag, co pozwalałoby ją bez trudu dostrzec przez dowolną lornetkę, obserwacje niweczy jednak pochmurna od wielu dni pogoda. Gdy kometa będzie najbliżej Ziemi, na niebie powinno się ją dostrzec pomiędzy Gwiazdą Polarną a północnymi krańcami gwiazdozbiorów Żyrafy i Smoka, przez kolejne noce szybko przesuwającą się na południe w kierunku Woźnicy. 

Pora na zagadkową część Gwiaździarni. Bardzo łatwe, jak się okazało, pytanie sprzed tygodnia, dotyczyło symboli P i C w oznaczeniach komet. Odpowiadając najkrócej: P to oznaczenie komet okresowych, jednak powracających w okolice Słońca nie później niż po 200 latach, zaś C – komet praktycznie lub wręcz nieokresowych. 

A oto dzisiejsza, również chyba nietrudna zagadka. Jaką jasność osiągnęła słynna kometa Halleya, podczas ostatniego powrotu w okolice Słońca i kiedy to miało miejsce? Odpowiedzi prosimy przesyłać do czwartku 2 lutego na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl

Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA