Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 26-01.08.2020
25.07.2020
20:00:00

Za nami już pierwsze 5 tygodni tegorocznego astronomicznego lata, no i to klimatyczne lato też w pełni, z prognozowanymi na najbliższe tygodnie prawdziwie letnimi, sięgającymi 30°, temperaturami.


Ten tydzień nie obfituje w spektakularne wydarzenia astronomiczne, ale każdej pogodnej nocy powinniśmy znaleźć coś ciekawego na niebie. Niestety dobiega już końca okres dogodnych warunków obserwacji lipcowej komety C/2020 F3 (Neowise}, która od poniedziałku przestaje już u nas być obiektem okołobiegunowym, z każdym kolejnym dniem na dłużej zanurzając się pod horyzont w drugiej połowie nocy. Obserwacje możemy prowadzić od zmierzchu, gdy, raczej z pomocą lornetki, możemy ją odnaleźć nawet jeszcze około 30° ponad zachodnim horyzontem. aż do jej zachodu, początkowo jeszcze kwadrans przed godz. 3.00, ale z końcem tygodnia już 1,5 h wcześniej. W tym czasie kometa obniża trasę swej wędrówki i w środę, opuściwszy Wielką Niedźwiedzicę, wkracza w granice Warkocza Bereniki. W ciągu tego tygodnia kometa 3-krotnie zmniejsza swą jasność, a na dodatek w pogarszaniu jej widoczności ma coraz większy udział rosnący wciąż Księżyc, wędrujący od Panny do Strzelca. Nocą z soboty na niedzielę 25/26 lipca, z oświetloną już w 1/3 tarczą, Księżyc błyszczy na niebie w odległości 45° od komety. Z każdą nocą oddalając się wprawdzie coraz bardziej na wschód, świeci jednak coraz intensywniej, w końcu tygodnia już ponad 90% swej tarczy, przed pełnią w poniedziałek 3 sierpnia. 

W tym tygodniu Księżyc nie napotyka na swej drodze żadnej z planet, ale w pierwszych dwóch tygodniach sierpnia mamy szansę obserwować całą serię jego koniunkcji z wszystkimi planetami, z wyjątkiem Merkurego. Za to właśnie teraz, w ostatnich dniach lipca, najlepsze są warunki widoczności Merkurego na porannym niebie, krótko przed świtem. Jasnością wyraźnie przewyższający Saturna, na dodatek z każdym dniem jaśniejszy, od niedzieli do czwartku Merkury wschodzi nieco ponad 1,5 h przed Słońcem, czyli prawie godzinę przed cywilnym świtem. Do Merkurego Księżyc dotrze dopiero 19 sierpnia rano, ale będzie to zaledwie 1,5 doby po górnej koniunkcji planety ze Słońcem i nieco ponad 1 h po nowiu. 

Coraz szybciej ubywa dnia a przybywa nocy. W niedzielę, od wschodu Słońca o 5.05 do zachodu o 20.35, w Katowicach dzień trwać będzie 15,5 h, z górowaniem Słońca 59° nad horyzontem o godz. 12.50 – to już o 4,2° niżej niż w pierwszym dniu astronomicznego lata. Noc z niedzieli na poniedziałek trwa już 8 h 31 min, przy czym po odjęciu 40 min zmierzchu i 40 min świtu cywilnego, na wystarczająco ciemną dla obserwacji jaśniejszych obiektów część nocy pozostaje 7 h 11 min – to już o 66 min dłużej niż podczas letniego przesilenia. Do soboty 1 sierpnia, wysokość łuku dziennej drogi Słońca zmniejszy się jeszcze o prawie 1,5°, przez co dzień ulegnie skróceniu o kolejne 16 min i o tyleż wydłuży się noc. 

Krótko po zmierzchu, nisko ponad zachodnim horyzontem dostrzec jeszcze możemy charakterystyczny trapez najjaśniejszych gwiazd, częściowo zanurzonej już pod horyzontem, wiosennej konstelacji Lwa. W południowo-zachodniej stronie nieba, 45° ponad horyzont wznosi się jeszcze Gwiazda Wiosenna, czyli jasny Arktur z gwiazdozbioru Wolarza, a trzykrotnie niżej błękitna Spika czyli Kłos Panny. Równie wysoko niemal dokładnie na południu, dostrzeżemy pierwszą z 4 jasnych gwiazd letnich konstelacji, górującego niemal równocześnie z zachodem Słońca, czerwonego Antaresa, najjaśniejszą gwiazdę Skorpiona. Ponad Skorpionem, górują właśnie o zmierzchu: sięgający 52° nad horyzontem, niezbyt wyrazisty, choć obszerny Wężownik z Wężem, a ponad nim, północnymi krańcami sięgający zenitu gwiazdozbiór Herkulesa. Doskonale widoczny, gwiezdny symbol obecnej pory roku, obszerny Trójkąt Letni wznosi się na razie na 35°–70° ponad południowo-wschodnią częścią horyzontu. Jak na blisko już połowę lata przystało, najwyżej Trójkąt Letni wzniesie się około północy. Ale również krótko po zmierzchu, nisko ponad wschodnim horyzontem w komplecie błyszczą już 4 gwiazdy Jesiennego Kwadratu. 

Gdy około północy, najniższy wierzchołek Trójkąta Letniego, Altair z konstelacji Orła góruje 49° ponad naszym horyzontem, najjaśniejsza w Trójkącie Wega z Lutni, wytyczająca jego północno-zachodni wierzchołek, już 1 h po górowaniu, wznosi się na 72°, zaś wskazujący północno-wschodni wierzchołek Deneb z Łabędzia, jeszcze 1 h przed górowaniem błyszczy już z wysokości 80°. Wyrazisty kształt Trójkąta Letniego, na pogodnym niebie dostrzeżemy nawet przy pełnym blasku Księżyca. Do letnich zalicza się również, sąsiadujące z Trójkątem od wschodu niewielkie konstelacje Liska, Delfina i Strzały oraz położone niżej: Tarczę, upamiętniającą polskiego króla Jana III Sobieskiego, a także 2 większe gwiazdozbiory zodiakalne: Strzelca i prawie już jesiennego Koziorożca. Nad dość jasnymi gwiazdami Strzelca od dawna jasnością dominują, błyszczące blisko siebie we wschodniej stronie konstelacji, dwie największe planety-olbrzymy, jaśniejszy od którejkolwiek z gwiazd nocnego nieba Jowisz oraz 11-krotnie ciemniejszy od niego Saturn. 

W środę przypada tegoroczne maksimum, aktywnego od 12 lipca do 23 sierpnia, roju meteorów Delta-Akwarydy. Radiant tego roju, czyli punkt, z którego wydają się wybiegać meteory, usytuowany jest w południowej połowie gwiazdozbioru Wodnika, nieopodal gwiazdy delta Aquarii o nazwie Skat. Obserwacje najlepiej prowadzić po północy, gdy radiant jest dostatecznie wysoko ponad południowo-wschodnim horyzontem, a nieba nie rozświetla już, błyszczący w pierwszej połowie nocy 2/3 swej tarczy Księżyc. Mamy wtedy szanse każdej godziny zaobserwować nawet ponad 20 przelotów, niezbyt szybkich meteorów. 

Pora na zagadkową część Gwiaździarni. Na pytanie sprzed tygodnia o okres obiegu komety C/2020 F3 (Neowise}, otrzymaliśmy wyłącznie poprawne odpowiedzi. Okres ten wynosi około 6800 lat, co można określić ze sporym, blisko 300-letnim marginesem błędu. A więc kometa może powrócić w okolice Słońca dopiero około roku 8700!  

A oto dzisiejsze zadanie. Tegoroczne astronomiczne lato trwa od 20 czerwca godz. 23.44 do 22 września godz. 15.31. Proszę podać datę półmetku tegorocznego lata.

Odpowiedzi prosimy przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl do czwartku 30 lipca. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne wydanie Gwiaździarni za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA