Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia 2-8.08.2020
01.08.2020
20:00:00

Wygląda na to, że druga połowa tegorocznego astronomicznego lata częściej cieszyć nas będzie prawdziwie letnią pogodą, z pogodnymi i ciepłymi zarówno dniami jak i nocami.


 

W najbliższych 2 tygodniach czeka nas kolejna seria koniunkcji Księżyca z wszystkimi, z wyjątkiem Merkurego, planetami. Pierwsza z nich już nocą z soboty na niedzielę, 2,5 h po północy, gdy niespełna 2 doby przed pełnią, Księżyc spotyka się na naszym niebie z Jowiszem. Mimo silnego blasku oświetlonego już w 97% Księżyca, bez trudu, 2° na północ od krawędzi księżycowej tarczy powinien być dostrzegalny jasny punkcik Jowisza. Już w niedzielę po zmierzchu ma miejsce kolejna, podobna sytuacja, po mającej miejsce jeszcze za dnia, tuż przed godz. 16.00, koniunkcji Księżyca z Saturnem. Tym razem dostrzeżenie gołym okiem znacznie ciemniejszego od Jowisza Saturna, mimo większej już odległości, 4,5° od Księżyca, może okazać się dość trudne. Goszczący w letniej konstelacji Strzelca, kilkunastokrotnie jaśniejszy od którejkolwiek z gwiazd Jowisz, wraz z odległym od niego zaledwie 8° na lewo, 14 razy ciemniejszym, ale również zazwyczaj dobrze widocznym Saturnem, od dłuższego już czasu przykuwają uwagę od pierwszych godzin nocy. 

Gdy jednak poczekamy do 2–2,5 h po północy, okaże się, że na niebie błyszczy niemal komplet planet. Podczas gdy dominujący w zachodniej już stronie nieba Jowisz, wraz z Saturnem są już nisko ponad południowo-zachodnim horyzontem, po przeciwnej stronie nieba pojawia się najjaśniejsza z planet, ponad 5-krotnie jaśniejsza od Jowisza Wenus, w zimowym już gwiazdozbiorze Byka. W tym samym czasie, mniej więcej w połowie dystansu pomiędzy Jowiszem i Wenus, 30° ponad południowo-wschodnim horyzontem, czerwonawym światłem błyszczy prawie 4 razy ciemniejszy od Jowisza, ale 3,5-krotnie jaśniejszy od Saturna Mars w jesiennej konstelacji Ryb. Do Czerwonej Planety Księżyc dotrze w przyszłą niedzielę rano. 

Oprócz tych 4 jasnych planet, również w południowo-wschodniej części nieba, korzystając z lornetki mamy szansę namierzyć, praktycznie niedostrzegalnego gołym okiem, zwłaszcza w księżycowe noce, Urana niemal w centrum gwiazdozbioru Barana. Do niemal kompletu planet, brakuje jeszcze 6-krotnie ciemniejszego Neptuna, którego 35° nad południowym horyzontem, na pograniczu konstelacji Wodnika i Ryb mamy szansę dostrzec dopiero przez dobrą lornetkę i to raczej w bezksiężycową noc. 

Kończy się już, z natury krótki, okres porannej widoczności Merkurego, który jasnością zbliżony do Marsa, w niedzielę wschodzi jeszcze 3 kwadranse przed świtem, ale w przyszłą sobotę, choć o prawie 50% jaśniejszy, już zaledwie 20 min przed świtem. Po lipcowych opozycjach Jowisza i Saturna, obydwie planety-olbrzymy możemy obserwować na niebie praktycznie przez niemal całą noc: Jowisz góruje 3 kwadranse przed północą i zachodzi 1,5 h przed świtem. Górujący 0,5 h po Jowiszu Saturn gości na niebie niemal do świtu. Mars pojawia się na niebie około kwadransa przed 23.00, najwyżej wznosząc się krótko po godz. 5.00, niemal równocześnie ze wschodem Słońca. 

W środku lata, na wieczornym niebie możemy już nie zobaczyć w komplecie gwiazd Wiosennego Trójkąta, ponieważ pierwsza jego gwiazda, Regulus z Lwa zachodzi już pod koniec zmierzchu. Jednak wysoko jeszcze świeci wtedy na południowym zachodzie, najjaśniejsza gwiazda tego symbolu minionej 1,5 miesiąca temu pory roku, Gwiazda Wiosenna, czyli Arktur z konstelacji Wolarza. Wega, Deneb i Altair, wytyczające wierzchołki Trójkąta Letniego, jak na półmetek lata przystało, najwyżej wznoszą się teraz około północy. Od pierwszych chwil nocy, ponad wschodnim horyzontem możemy teraz również oglądać w komplecie Jesienny Kwadrat Pegaza, gwiezdny symbol kolejnej pory roku, do której pozostało nam jeszcze 1,5 miesiąca.

W połowie lata dnie są już zauważalnie krótsze od tego najdłuższego, dnia letniego przesilenia, ale jeszcze o wiele dłuższe od nocy. W Katowicach w tę niedzielę Słońce wędruje ponad horyzontem 15 h 11 min, od 5.14 do 20.25, o 12.50 wznosząc się na 57,3° nad południowy horyzont. W kończącą omawiany tydzień sobotę, od wschodu Słońca o 5.23 do zachodu kwadrans po 20. dzień będzie już o 19 min krótszy, a o 12.49 Słońce wzniesie się na 55,7°, znów o ponad 1,5° niżej. 

Data półmetka tegorocznego lata była, trochę może bardziej matematycznym niż astronomicznym pytaniem, postawionym Państwu przed tygodniem. Dla nielicznych okazało się to dość trudnym zadaniem, częściowo z powodu niedziesiętnego systemu stosowanego w określaniu czasu. Przedstawmy więc w najkrótszej formie sposób dojścia do właściwej daty. Od 20 czerwca godz. 23.44 do 22 września godz. 15.31 mamy10 pełnych dni czerwca, 62 dni w sumie lipca i sierpnia oraz 21 dni września, co daje razem 93 doby. Dodając do tego 16 ostatnich minut 20 czerwca i 15 h 31 min 22 września otrzymujemy w sumie 93 dni 15 h i 47 min astronomicznego lata. Jeśli poprawnie podzielimy ten okres na połowę, otrzymujemy 46 dni 19 h i 53..5 min i taką wartość należało dodać do momentu początku lata, czyli 20 czerwca 23.44. Tu też nietrudno było o błąd, a poprawnie powinniśmy otrzymać 6 sierpnia godz. 19.37,5. A zatem półmetek lata przypada w tym roku 6 sierpnia wieczorem – w rozwiązaniu wystarczyło podać datę. 

Pora na podsumowanie całego cyklu 4 lipcowych zagadek. Otrzymaliśmy na nie w sumie 89 odpowiedzi od 28 Słuchaczek i Słuchaczy. Oto oni: 

Adam z Tuchomii, Adam z Bielska-Białej, Anna z Bielska-Białej, Bogdan z Orzesza, Dorota z Żarek-Letniska, Franciszek z Kaczyc, Grzegorz z Zabrza, Halina z Rudy Śląskiej, Hanna i Tadeusz z Rudy Śląskiej, Henryk z Bytomia, Henryk z Lędzin, Henryk z Pielgrzymowic, Jacek z Anfrychowa, Jakub z Mysłowic, Justyna z Olesna, Krystyna z Jaworzna, Marek z Woźnik, Mariusz z Reńskiej Wsi, Paweł z Kościana, Piotr z Krzanowic, Piotr z Gliwic, Piotr z Zabrza, Przemysław z Krakowa, Stanisław z Mysłowic, Stefan z Rudy Śląskiej, Wiesław i Paweł z Myszkowa, Wiesław z Zawiercia, Zygmunt z Brennej

Spośród 24 autorów co najmniej 3 poprawnych odpowiedzi, kolejny tytuł Gwiaździarza Miesiąca przypadł Panu Piotrowi z Krzanowic. Gratulujemy! 

A oto dzisiejsza, pierwsza sierpniowa zagadka. Półmetek lata, to na szerokości geograficznej Katowic dzień trwający 14 h 58 min, o prawie 1,5 h krótszy od dnia letniego przesilenia. Oto pytanie: o ile jeszcze skróci się u nas dzień do dnia jesiennej równonocy? Odpowiedzi. prosimy przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl do czwartku 6 sierpnia. 

Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne wydanie Gwiaździarni za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA