Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 28-03.04.2021
27.03.2021
15:06:00

Chyba możemy już stwierdzić, że dotarła do nas również klimatyczna wiosna i choć co jakiś czas mogą pojawiać się jeszcze echa minionej zimy, to z pewnością przeważać już będzie cieplejsza i pogodna aura. 


Wciąż w największym w roku tempie przybywa dnia, ale noce są jeszcze nadal dostatecznie długie i ciemne, by było dość czasu na nie tylko amatorskie obserwacje astronomiczne. W Katowicach, w niedzielę 28 marca Słońce wędruje ponad horyzontem od godz. 6.29 do 19.10, a więc 12 h 41 min, zatem na dostatecznie ciemną noc, po odjęciu łącznie około 70 min czasu zmierzchu i świtu cywilnego, pozostaje 10 h 10 min. W kończącą omawiany okres sobotę 3 kwietnia, dzień potrwa od 6.16 do 19.19, czyli 13 h 03 min, o kolejne 22 min dłużej, na ciemną noc pozostanie więc jeszcze niespełna 9 h 50 min. W tym czasie o prawie 2,5° wzrośnie u nas wysokość górowania Słońca: z 42,9° do 45,2°, które następować będzie u nas 49–47 minut po zegarowym południu. Skokowa zmiana o blisko godzinę wszystkich przytoczonych momentów zjawisk, wynika oczywiście ze zmiany od niedzieli obowiązującego u nas czasu urzędowego: z środkowoeuropejskiego na środkowoeuropejski letni.

W tym tygodniu, zwłaszcza w jego pierwszej połowie, obserwacje nocnego nieba utrudnia Księżyc, w niedzielę wieczorem osiągający pełnię, a 1,5 doby później dość bliskie perygeum. Nocą z niedzieli na poniedziałek, dużych rozmiarów, oświetlona w 100% księżycowa tarcza towarzyszy nam przez całą noc, ponieważ nasz naturalny satelita wynurza się spod horyzontu 20 min przed zachodem Słońca, a zachodzi 40 min po jego wschodzie. Pokonując dystans ponad 5° w centrum gwiazdozbioru Panny, swą pełną tarczą szczególnie silnie rozświetla tej nocy znaczną część obszaru nieba wiosennego. Krótko po zmierzchu, nisko jeszcze na wschodzie świecący Księżyc nie przeszkadza zbytnio w dostrzeżeniu gwiezdnych symboli minionej nie tak dawno zimy: na południowym zachodzie, błyszczącego licznymi jasnymi i bardzo jasnymi gwiazdami Zimowego Sześciokąta lub na południu, krótko po górowaniu, najjaśniejszej jego części – Trójkąta Zimowego, którego wierzchołki wytyczają najjaśniejszy Syriusz z Wielkiego Psa, wraz z ustępującymi mu jasnością, jednak również bardzo jasnymi: Procjonem z Małego Psa i Betelgezą z Oriona. W rozszyfrowaniu kształtu Zimowego Sześciokąta przeszkadzać może świecący pomiędzy dwiema jego gwiazdami – Aldebaranem z Byka i Kapellą z Woźnicy, niewiele od nich ciemniejszy, czerwonawy Mars. Górujący 1,5 h po północy Księżyc dość skutecznie utrudnia dostrzeżenie Trójkąta Wiosennego, a zwłaszcza dwóch słabszych jego wierzchołków – Regulusa z Lwa i najjaśniejszej w Pannie Spiki, bez większego trudu powinniśmy jednak odnaleźć około 30° od Księżyca Gwiazdę Wiosenną, czyli Arktura z konstelacji Wolarza. Pod koniec nocy, 2–3 godziny przed świtem, gdy Księżyc jest już w południowo-zachodniej części nieba, ponad wschodnim horyzontem odnajdziemy symbol kolejnej pory roku, najbardziej chyba znany Trójkąt Letni.

Około 1 h przed świtem, gdy Księżyc jest już blisko zachodniego horyzontu, spod południowo-wschodniego wychylają się kolejne dwie jasne planety, Jowisz i Saturn. Po styczniowych koniunkcjach obu tych planet-olbrzymów, do końca roku będziemy mogli obserwować je, zakreślające zamaszyste pętle, czy bardziej zygzaki: Jowisza na pograniczu konstelacji Koziorożca i Wodnika, zaś Saturna w samym centrum Koziorożca. Ponad miesiąc temu praktycznie zniknęła z porannego nieba Wenus, którą po górnej koniunkcji ze Słońcem w miniony piątek, ponownie uda nam się zobaczyć nie wcześniej niż w połowie kwietnia, tym razem na wieczornym niebie. Praktycznie niewidoczny, na przełomie lutego i marca wschodzący nie więcej niż około 0,5 h przed świtem, 19 kwietnia w górnej koniunkcji ze Słońcem znajdzie się również Merkury, którego najlepszy w tym roku okres widoczności rozpocznie się za miesiąc. Po koniunkcji ze Słońcem 11 marca, dopiero w połowie kwietnia pojawią się szanse dostrzeżenia Neptuna, wtedy też Uran zacznie znikać z wieczornego nieba, by po koniunkcji ze Słońcem 30 kwietnia, pojawić się ponownie na porannym niebie na przełomie maja i czerwca. 

Jeśli tylko dopisze pogoda, wiosennym nocnym niebem bardziej cieszyć się będziemy mogli dopiero pod koniec tygodnia, gdy Księżyc blisko ostatniej kwadry będzie już błyszczał niewiele ponad połową swej tarczy na tle letniej konstelacji Strzelca, wznosząc się najwyżej na kilkanaście stopni ponad horyzont. Poza brakiem Księżyca, obraz sobotniego nieba wieczornego niewiele będzie różnił się od przedstawionego wcześniej, niedzielnego. Krótko po zmierzchu, widocznemu jeszcze, ale zbliżającemu się już do południowo-zachodniego horyzontu Zimowemu Sześciokątowi, w południowo-wschodniej stronie nieba towarzyszyć będzie już w komplecie Wiosenny Trójkąt, z wznoszącą się na 20° na wschodzie Gwiazdą Wiosenną i błyszczącą już 5° nad południowo-wschodnim horyzontem Spiką. Już 1,5 h po zmierzchu, ponad 50° nad horyzontem górować będzie zachodni wierzchołek Trójkąta, Regulus z Lwa, a 20° niżej Alfard, najjaśniejsza gwiazda ogromnej Hydry, dźwigającej na grzbiecie niewielkie konstelacje Sekstantu, Pucharu i Kruka. 

W zagadce sprzed tygodnia pytaliśmy o autora gwiazdozbioru Sekstantu i o to, komu dedykował on tę konstelację. Oczywiście chodziło o XVII- wiecznego astronoma, Jana Heweliusza, który w tym fragmencie nieba dopatrzył się kształtu jednego z przyrządów do pomiarów kątów, upamiętniając tym samym jeden z wielu wspaniałej konstrukcji instrumentów obserwacyjnych swojego gdańskiego obserwatorium. Pierwotnie o łacińskiej nazwie Sekstans Uraniae, gwiazdozbiór zadedykowany został przez jego twórcę greckiej bogini Uranii, muzie astronomii. 

Pora na ostatnią, piątą zagadkę astronomiczną marcowego cyklu, który podsumujemy za tydzień, wybierając kolejnego Gwiaździarza Miesiąca. Oto dzisiejsze przedświąteczne zadanie: proszę wymienić przynajmniej jeden z gwiazdozbiorów, który kojarzy się Państwu ze zbliżającymi się Świętami Wielkanocnymi. 

Odpowiedzi prosimy przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl do czwartku 1 kwietnia. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA