Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 14–20.08.2022
13.08.2022
15:38:00

Lato w pełni, wciąż ze zmienną, na przemian słoneczną i deszczową lub nawet burzową pogodą, ale dość stabilnymi, w miarę wysokimi temperaturami. Nie zabraknie zatem również okazji do spojrzenia w nocne niebo, by prześledzić kilka ciekawszych wydarzeń.


 

Prawie 2 miesiące po letnim przesileniu, dnia ubywa a nocy przybywa w niemal najszybszym już w roku tempie, zarówno wskutek coraz późniejszych wschodów, jak i wcześniejszych zachodów Słońca. W Katowicach, w niedzielę 14 sierpnia, od wschodu Słońca o godz. 5:31 do zachodu 5 min po 20:00, dzień trwa 14 h 34 min, w sobotę 20 sierpnia, od 5:40 do 19:53, już tylko 14 h 13 min, a więc o 21 min krócej. Coraz wcześniej nastaje prawdziwe południe. W niedzielę o 12:49 Słońce wznosi się najwyżej ponad nasz horyzont na 54°, w sobotę górować będzie o 2 min wcześniej, ale wznosząc się o prawie 2° niżej. W porównaniu z dniem letniego przesilenia, ostatni dzień omawianego tygodnia będzie już o 2 h 12 min krótszy, a dzienny łuk Słońca na niebie o 10,5° niższy. 

Stopniowo też, do punktów horyzontu wskazujących kierunki świata, wschodu E i zachodu W, powracają miejsca, w których z początkiem dnia wychyla się i o zachodzie znika Słońce. Na razie nadal rzeczywiste punkty wschodu i zachodu wysunięte są nieco ponad 20° w kierunku północnym, co skutkuje wciąż dłuższym niż nocą łukiem zakreślanym za dnia przez Słońce na niebie, zapewniając około 4,5 h dłuższe od nocy letnie dnie. 

Po pełni nocą z czwartku na piątek w minionym tygodniu, teraz Księżyc stopniowo zmniejsza swój wpływ na rozświetlenie nocnego nieba, więc w tym tygodniu łatwiej będzie dostrzec nie tylko te najjaśniejsze, ale również średniej jasności gwiazdy i planety. W niedzielę, godzinę po zmierzchu cywilnym, oświetloną jeszcze w 89% księżycową tarczę dostrzeżemy tuż ponad horyzontem niemal dokładnie na wschodzie, w towarzystwie odległego jeszcze o 9° na wschód jasnego punkcika Jowisza i niedostrzegalnego w żadnych warunkach gołym okiem Neptuna, 6° na zachód. To kosmiczne spotkanie, mające miejsce u zbiegu 3 jesiennych gwiazdozbiorów: Ryb, Wodnika i Wieloryba skutkuje kontynuacją serii koniunkcji Księżyca z planetami, rozpoczętej w miniony piątek z goszczącym również niedaleko, we wschodnim krańcu konstelacji Koziorożca, Saturnem. 

W tym tygodniu są to cztery, w tym jedno bardzo bliskie, spotkania malejącego Księżyca z planetami na niebie. Po zbliżeniu w niedzielę w środku dnia jeszcze 92% księżycowej tarczy na 3° do Neptuna, niemal dokładnie dobę później, oświetloną w 85% tarczą nasz naturalny satelita minie w odległości 2° bardzo jasnego Jowisza. Choć na bezchmurnym dziennym niebie bez trudu można odnaleźć Księżyc, zwłaszcza gdy świeci dużą częścią swej tarczy, to dostrzeżenie Jowisza jest raczej niemożliwe, w tym wypadku tym bardziej, że koniunkcja ma miejsce głęboko pod horyzontem. Po wschodzie obu obiektów godzinę po zmierzchu cywilnym, dzielić je będzie już odległość prawie 6°. Ostatnimi planetami, oczekującymi spotkania z Księżycem w drugiej połowie tego tygodnia, są usytuowane niedaleko siebie – Uran we wschodniej części gwiazdozbioru Barana i Mars w pobliżu zachodniej granicy Byka. Niestety, również ich koniunkcje z Księżycem wypadają tym razem wczesnym popołudniem. 

Szczególnie szkoda, że nie mamy szans obserwacji pierwszej z nich, we czwartek, około godz. 17:00, tak bliskiej, że księżycowa tarcza zakryje Urana. W naszej szerokości geograficznej zakrycie trwać będzie około 23 minut, dwukrotnie dłużej niż na krańcach północnych. Gdy krótko po godz. 23:00 obydwa obiekty znajdą się już kilka stopni ponad naszym horyzontem, dzielić je będzie już odległość blisko 4°, zaś 6,5° na wschód od oświetlonej jeszcze w 53% księżycowej tarczy błyszczeć będzie jasny Mars. Ich koniunkcja nastąpi około 14:30, ale dopiero po 23:00 ponownie zobaczymy 43% po ostatniej kwadrze Księżyc, już 5,5° na wschód od Marsa. 

Po całej serii nieudanych koniunkcji, pod koniec sierpnia zakończonej równie tajemnymi spotkaniami Księżyca z Wenus i Merkurym, pocieszeniem niech będzie, że miesiąc później, 14 września w środku nocy, jeśli tylko pogoda nie zawiedzie, będziemy mogli spróbować obserwacji znacznie dłuższego, trwającego ponad godzinę, kolejnego zakrycia Urana przez Księżyc. 

Niestety, również blask Księżyca jest odpowiedzialny za znaczne utrudnienie obserwacji, przypadającego w minioną sobotę maksimum meteorów ze słynnego roju Perseidów, ale pewne szanse na ich dostrzeżenie mamy jeszcze zwłaszcza w pierwszej połowie tego tygodnia. 

Pora na zagadkową część Gwiażdziarni. Na początek podsumujmy lipcową serię 5 zagadek astronomicznych. Otrzymaliśmy na nie łącznie 93 poprawne odpowiedzi od 23 Słuchaczek i Słuchaczy. Byli to, w kolejności alfabetycznej imion: 

Adam z Bielska-Białej, Bogdan z Orzesza, Damian z Zabrza, Franciszek z Kaczyc, Grzegorz z Zabrza, Halina z Rudy Śl., Hanna i Tadeusz z Rudy Śl., Henryk z Bytomia, Henryk z Lędzin, Henryk z Pielgrzymowic, Jakub z Mysłowic, Justyna z Olesna, Marek z Woźnik, Paweł z Kościana, Piotr z Gliwic, Piotr z Krzanowic, Piotr z Zabrza, Przemysław z Krakowa, Stefan z Rudy Śląskiej, Wiesław i Paweł z Myszkowa, Wiesław z Zawiercia, Wojciech z Żywca i Zygmunt z Brennej. 

Zgodnie z zapowiedzią sprzed miesiąca, honorowy Gwiaździarz Miesiąca wytypowany został spośród tych Słuchaczy, którzy udzielili poprawnych odpowiedzi na wszystkie 5 zagadek lipca. Tym razem ten honorowy tytuł przypadł rodzinnej, Myszkowsko-Gliwickiej drużynie Panów Wiesława i Pawła. Gratulacje! 

Na pytanie z ubiegłego tygodnia, o nieprzestępne od czasu reformy kalendarza w 1582 roku, lata o numerach podzielnych przez 4, otrzymaliśmy niemal same poprawne odpowiedzi. Były to oczywiście lata 1700, 1800 i 1900. 

A oto dzisiejsza zagadka. Od czyich imion pochodzą nazwy używanych u nas kalendarzy: juliańskiego i gregoriańskiego? 

Odpowiedzi prosimy przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl, do czwartku 18 sierpnia. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA