Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 22-28.01.2023
21.01.2023
16:43:00

Spełniły się przepowiednie synoptyków i oto w połowie minionego tygodnia w całej Polsce nastała również prawdziwa zima klimatyczna, wraz z głównym jej atrybutem – obfitymi opadami śniegu. Według prognoz na kolejne dni, taki stan utrzyma się przynajmniej do końca stycznia.


To mało pocieszające perspektywy dla miłośników nocnego nieba, zwłaszcza, że w tym czasie sporo będzie na nim atrakcji, których z powodu zachmurzenia możemy nie mieć szans zaobserwować. Na początek jednak, jak zwykle, zajmijmy się zjawiskiem, które dzieje się niezależnie od pogody i w pewnym stopniu z każdym dniem, a zwłaszcza tygodniem daje się zauważyć. W miarę jak, po zimowym przesileniu 21 grudnia, Słońce wkracza ponownie w coraz wyższe partie ekliptyki, stopniowo coraz szybciej wydłużają się dni, oczywiście kosztem coraz krótszych nocy. Swą wędrówkę na tle gwiazd w tym tygodniu Słońce rozpoczyna na pograniczu gwiazdozbiorów Strzelca i Koziorożca, gdzie w naszych czasach usytuowany jest punkt rozpoczynający drugi zimowy znak zodiaku, znak Wodnika. W ciągu tygodnia wzniesie się o 1,7° wyżej, czego skutkiem jest wydłużenie się dnia o 17 min. W Katowicach, w niedzielę 22 stycznia, od godz. 7:29 do 16:22 dzień trwa 8 h 53 min, a podczas górowania, o godz. 11:55 Słońce wznosi się na 20,1°, zaś w kończącą omawiany okres sobotę 28 stycznia, Słońce wędruje ponad horyzontem od 7:22 do 16:32, a więc już 9 h 10 min, o 11:57 górując 21,5° ponad horyzontem. 

Od nowiu tuż przed rozpoczynającą omawiany tydzień północą 21/22 stycznia, do pierwszej kwadry w kończący go sobotni wieczór, Księżyc swą wędrówkę zaczyna również na pograniczu Strzelca i Koziorożca, by po 7 dobach, pokonawszy liczącą prawie 99° trasę, z oświetloną już w 53% tarczą dotrzeć do centrum konstelacji Barana. Po drodze, tym razem Księżyc spotyka cztery planety, docierając niemal do piątej. Niestety niemożliwe jest zaobserwowanie w poniedziałek przed południem, następujących w odstępie 68 min, koniunkcji kolejno z Saturnem i Wenus, które 10 h wcześniej spotykają się pod horyzontem we wzajemnej bardzo bliskiej koniunkcji. Kolejnych dwóch koniunkcji Księżyca, z Neptunem w środę rano i w czwartek 2,5 h przed świtem z Jowiszem też nie możemy zaobserwować, bo również mają miejsce głęboko pod horyzontem. Tę serię koniunkcji zakończą, już z początkiem przyszłego tygodnia, szczególnie bliskie spotkania Księżyca: pod koniec nocy z 28 na 29 stycznia zakrycie Urana i dwie doby później bliska koniunkcja z Marsem – niestety również niewidoczne. 

Przypomnijmy, że cała ta seria koniunkcji Księżyca kolejno z wszystkimi 7 planetami rozpoczęła się w miniony piątek, spotkaniem z Merkurym, w całości więc potrwa 12 dni. Ma to wprost związek z wciąż bliskim sobie usytuowaniem planet na niebie. Możemy je obserwować w komplecie każdej pogodnej nocy. W środku tego tygodnia ich rozkład nadal niewiele różni się od tego sprzed kilku tygodni. Krótko po zmierzchu cywilnym nadal równocześnie gości na niebie 6 planet, przy czym odległość pomiędzy pierwszym z nich Saturnem a ostatnim Marsem to zaledwie 104°. Właściwie tą pierwszą jest, wyprzedzający jeszcze Saturna o 44°, Merkury, którego od pozostałych oddziela Słońce, dlatego na dostrzeżenie go musimy poczekać do rana, kiedy wschodzi nawet prawie godzinę przed świtem, dzięki całkiem dogodnej obecnie konfiguracji ze Słońcem. 

Słuchacze Gwiaździarni zapewne słyszeli o zbliżającej się do Ziemi, komecie. Odkryta 2 marca ub. roku, oznaczona symbolem C/2022 E3, osiągając 12 stycznia peryhelium, jako obiekt o jasności 7,4 magnitudo, kometa ta zbliżyła się na 1,12 au, czyli 168 mln km do Słońca. Największe jej zbliżenie z Ziemią nastąpi 1 lutego, gdy oglądana z odległości 42 mln km powinna osiągnąć nawet blisko 15-krotnie większą jasność 4,5 magnitudo. 

Niestety, w przypadku tego typu obiektów nie jest to jasność gwarantująca ich dostrzeżenie gołym okiem, ponieważ, w przeciwieństwie do praktycznie punktowych źródeł, jakimi są gwiazdy czy planety, światło komet rozłożone jest na większym obszarze obiektu, a wartość magnitudo określa sumaryczną ilość tego światła. Jednak na idealnie czystym i ciemnym niebie dostrzeżenie komety C/2022 E3 podczas największego zbliżenia może okazać się osiągalne nawet gołym okiem, ale najlepiej użyć dobrej lornetki. Przez ostatnie 10 dni stycznia kometa wznosi się na blisko 30°, od pogranicza konstelacji Woźnicy i Smoka do pogranicza Smoka i Żyrafy, 10° od Gwiazdy Polarnej. Oczywiście, powrócimy do niej za tydzień. 

Teraz już pora na zagadkową część Gwiaździarni. Przed tygodniem pytaliśmy o największy obecnie na świecie radioteleskop. Otrzymaliśmy wyłącznie poprawne odpowiedzi. Przez wiele lat tym największym był słynny portorykański radioteleskop w Arecibo o średnicy 305 m, jednak obecnie, od 2 lat pracujący w chińskiej prowincji Kuejczou, radioteleskop FAST, którego czasza ma 500 m średnicy. Do tematu teleskopów i radioteleskopów również powrócimy jeszcze w naszych zagadkach. Najbliższe mają związek z najważniejszym obecnie wydarzeniem i dotyczyć będą komet. 

Oto dzisiejsze pytanie: Jaką cechę komet określają podawane w ich symbolach litery: C lub P? 

Odpowiedzi prosimy przesyłać do czwartku 26 stycznia na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA