Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 19-25.02.2023
18.02.2023
18:02:00

Nocą z 21 na 22 lutego mijają dwa miesiące od początku tegorocznej astronomicznej zimy. Nie powinny więc dziwić coraz częstsze akcenty nadchodzącego przedwiośnia i coraz bliższej wiosny. 


 

Zdecydowanie widać to po coraz dłuższych już dniach i krótszych nocach. Według prognoz synoptyków, czeka nas kolejny tydzień z maksymalnymi temperaturami w zakresie 5°-10° za dnia i spadkami do około 0° nocą. Niestety, przeważać będzie pełne zachmurzenie, a niekiedy również niezbyt obfite opady deszczu.

W Katowicach, w niedzielę 19 lutego, od godz. 6:46 do 17:10 dzień trwa 10 h 24 min, a 2 min przed godz. 12:00 Słońce góruje 28,5° ponad horyzontem. W sobotę 25 lutego, od 6:35 do 17:20 dzień potrwa o 21 min. dłużej: 10 h 45 min., a o 11:57 Słońce wzniesie się na 30,6°, o kolejne 2,1° wyżej. W porównaniu z zimowym przesileniem, pod koniec omawianego tygodnia dzień będzie już o ponad 2,5 h dłuższy, a podczas górowania Słońce wznosić się będzie o ponad 14° wyżej.

Księżyc, po styczniowym największym w tym roku zbliżeniu do Ziemi, w niedzielę przed południem osiąga kolejne, niewiele dalsze perygeum. Ten tydzień, krótko przed nowiem, nasz naturalny satelita rozpoczyna świecąc wyłącznie za dnia 3% swej tarczy w gwiazdozbiorze Koziorożca.

Kolejna seria koniunkcji Księżyca z planetami, rozpoczęta już krótko przed północą z soboty na niedzielę spotkaniem z Merkurym, potrwa niewiele ponad 9 dni, do wtorku 28 lutego rano. Pięć z nich przypada na omawiany tydzień. Nie mamy najmniejszych szans zaobserwowania poniedziałkowej koniunkcji Księżyca z Saturnem, mającej miejsce niespełna 6 h przed nowiem, ale także kolejnej z Neptunem, we wtorek 2 h przed północą, gdy obydwa obiekty zanurzają się pod horyzont podczas zmierzchu. Między innymi dzięki dużej jasności planet, w środę pod koniec zmierzchu, na pogodnym niebie moglibyśmy dostrzec malowniczy jak zwykle widok wąskiego, 8% księżycowego sierpa, niespełna 4° od Wenus i niewiele dalej od Jowisza, na tle nie całkiem jeszcze ciemnego nieba. Jako ostatnia w tym tygodniu, w sobotę w środku dnia przypada bliska koniunkcja świecącego już 1/3 tarczy Księżyca z Uranem. Zbliżenie obu obiektów mamy szansę dostrzec w sobotę po zmierzchu, nie wcześniej niż o godz. 18:00, gdy Księżyc będzie już około 2° ponad dostrzegalnym najlepiej przez lornetkę Uranem.

Jak widzimy, nie tylko pogoda, ale również pora większości tych koniunkcji nie sprzyja obserwacjom. Podobnie będzie z ostatnim w tej serii koniunkcji, zakryciem przez Księżyc Marsa 28 lutego pod koniec nocy, ale niestety 4 h przed wschodem obu uczestników tego wydarzenia.

Kolejność wymienionych koniunkcji wskazuje na położenia planet na niebie. W środku tygodnia, tuż po zmierzchu, od zachodu do południa prezentuje się ciąg pięciu wymienionych wcześniej planet: od Neptuna do Marsa, przy czym po 20:30 nie zobaczymy już pierwszych trzech z nich, a górujący właśnie Mars towarzyszyć nam będzie tylko do godz. 3:00 i do początku świtu cywilnego niebo będzie pozbawione planet.

Coraz wcześniej, bo już godzinę po zmierzchu góruje Zimowy Sześciokąt, a kwadrans przed 21:00 najwyżej wznosi się Trójkąt Zimowy – gwiezdne symbole panującej pory roku. Około północy obydwie te figury, wytyczone przez najjaśniejsze gwiazdy zimowych konstelacji Oriona, Byka, Woźnicy, Bliźniąt, oraz Małego i Wielkiego Psa, można odnaleźć tuż ponad zachodnim horyzontem, podczas gdy na południu najwyżej już wznosi się pierwsza gwiazda Trójkąta Wiosennego, Regulus z konstelacji Lwa. Stęsknieni za odległym jeszcze latem, gwiezdny symbol tej najcieplejszej pory roku, Trójkąt Letni, odnajdą już 3 h po północy ponad wschodnim horyzontem.

Pora na zagadkową część Gwiaździarni. Zgodnie z zapowiedzią, najpierw podsumujemy cały cykl 51 zagadek ubiegłego roku. Odpowiedzi na nie udzielało łącznie 24 Słuchaczek i Słuchaczy, spośród których wytypowaliśmy 12 uczestników lub rodzinnych drużyn, którzy udzielili poprawnych odpowiedzi na wszystkie lub przynajmniej 50 zadanych pytań. To im przyznane zostały honorowe tytuły Gwiaździarza Roku 2022. Zostali nimi, w kolejności alfabetycznej imion:

Adam z Bielska-Białej, Bogdan z Orzesza, Grzegorz z Zabrza, Halina z Rudy Śląskiej, Hanna i Tadeusz z Rudy Śląskiej Bykowiny, Henryk z Bytomia, Henryk z Lędzin, Justyna z Olesna, Marek z Woźnik, Piotr z Gliwic, Piotr z Zabrza oraz Wiesław i Paweł Kołacz z Gliwic i Myszkowa. Gratulacje!

Z okazji przypadającej w tę niedzielę 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika wspominaliśmy o jego wiekopomnym dziele „O obrotach sfer niebieskich”, pytając o liczbę tych sfer wyróżnianych w kopernikańskim heliocentrycznym układzie budowy świata. Poprawna odpowiedź to: siedem sfer, w których centrum znajduje się Słońce, przy czym za pierwszą, zewnętrzną uznawano tzw. sferę gwiazd stałych, zaś następne, to związane z kolejnymi planetami: sfera Saturna, Jowisza, Marsa, Ziemi wraz z otaczającym ją Księżycem, Wenus i Merkurego. Należy tu zauważyć, że sfera gwiazd stałych, zarówno w heliocentrycznym, jak i wcześniejszym geocentrycznym układzie, oznaczała po prostu gwiazdy w dzisiejszym rozumieniu tego słowa, w przeciwieństwie do planet, zwanych gwiazdami wędrującymi lub błądzącymi, ze względu na przemieszczanie się ich na tle gwiazd.

A oto dzisiejsze, związane również z tą rocznicą zadanie: proszę wymienić przynajmniej trzy miejscowości, w których znajdują się pomniki Mikołaja Kopernika.

Odpowiedzi prosimy przesyłać do czwartku 23 lutego na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA