3 marca obchodzony jest Światowy Dzień Słuchu.
Ubytki słuchu to współcześnie choroba cywilizacyjna, która dotyczy setek milionów ludzi na całym świecie w coraz młodszych grupach wiekowych. Szacuje się, iż z poważnym niedosłuchem boryka się ponad 460 milionów ludzi na świecie. O tym co i jak słyszymy z doktor Jolantą Malinowską-Borowską ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego rozmawia Piotr Pagieła.
— Radio Katowice SA (@radiokatowice) March 3, 2023
Państwa i moim gościem jest doktor Jolanta Malinowska-Borowska z Katedry Chorób Przewlekłych i Zagrożeń Cywilizacyjnych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Dzień dobry pani doktor.
Dzień dobry państwu.
Dziś Światowy Dzień Słuchu. Ubytki słuchu to choroba cywilizacyjna i można by pomyśleć, jeszcze na przykład 30-40 lat temu, że problemy ze słuchem chorobą cywilizacyjną nie będą nigdy.
Rzeczywiście. Szacuje się, że w 2050 roku co czwarty mieszkaniec Europy będzie miał problemy ze słuchem. Oczywiście, tutaj ten udział i przyczyna takiego stanu rzeczy, to przede wszystkim słuchawki i wszechobecny hałas, ale ja zawsze też podkreślam, że jest też aspekt zawodowy. Mimo, że nie pracujemy już w miejscach bardzo hałaśliwych związanych z przemysłem, z maszynami, to wiele środowisk jest związanych z narażeniem na hałas. Jako ciekawostkę powiem państwu, według Głównego Urzędu Statystycznego 46% mieszkańców Polski pracujących w warunkach narażenia, pracuje w warunkach narażenia na hałas. To niekoniecznie są fabryki, to niekoniecznie są miejsca przemysłowe. Szkoły i szpitale, to też są miejsca gdzie może dojść do przekroczenia poziomów dźwięku. Wynika to z faktu, że mamy powierzchnie łatwe do czyszczenia, łatwe do sprzątania, ale silnie odbijające.
Pani doktor, ale to jest tak, że to nie tylko praca, nie tylko to co wykonujemy, ale również to jak się zachowujemy powoduje, że mamy problemy ze słuchem. Wspomniała pani o tych wszechobecnych słuchawkach. Już te słuchawki tzw. dokanałowe , to plaga.
Zgadza się. Uważa się, że właśnie wykorzystywanie słuchawek, takich dousznych, dokanałowych, niestety powoduje że zwiększają się problemy ze słuchem. WHO, czyli Światowa Organizacja Zdrowie rekomenduje, że słuchanie muzyki za pośrednictwem słuchawek nie powinno przekraczać jednej godziny dziennie.
To jest niewykonalne biorąc pod uwagę nawyki młodzieży.
Rzeczywiście mogę się z tym zgodzić. Dlatego w tej sytuacji jedyne co możemy sugerować młodzieży to stosowanie słuchawek nausznych i słuchanie tej muzyki nie za głośno.
Czy pani zdaniem jest szansa żebyśmy zrozumieli, że nasze ucho to taki sam organ, jak oko, jak język, jak nos?
Rzeczywiście ta świadomość społeczna jest stosunkowo niska. Chyba sobie nie do końca zdajemy sprawę, że uszkodzenie słuchu jest nieodwracalne, że właściwie raz zniszczony słuch niestety już nie wróci do stanu prawidłowego. Dlatego potrzebne są i kampanie społeczne, i zwiększona świadomość. Jej rzeczywiście brakuje. Tak, jak mówiłam o szkołach, szkoły są niestety bardzo głośnym miejscem ze względu na liczbę uczniów w klasach.
No umówmy się, na przerwach to hałas jest taki, że ten biedny nauczyciel który dyżuruje, to pewnie powinien założyć słuchawki żeby nie słyszeć tego harmidru.
Zgadza się. Razem z zespołem naukowym wykonywaliśmy takie pomiary w szkołach i właściwie poziom hałasu był rzędu 93 decybeli, a więc taki poziom który niejednokrotnie jest spotykany w fabryce. Nawet szkoły są miejscem bardzo hałaśliwym. Plusem jest to, że to nie jest to ciągła ekspozycja na tak wysoki hałas, tylko w trakcie przerw i wybranych zajęć.
Pani doktor, jak dbać o słuch i jak pielęgnować swoje uszy? I to nie tylko te które widzimy, bo ucho to przede wszystkim to co jest w czaszce.
Zgadza się. Właściwie uszkodzenie słuchu, przede wszystkim, dotyczy ucha wewnętrznego. Tam są takie małe komórki rzęsate i uszkodzenie właśnie komórek rzęsatych powoduje uszkodzenie słuchu. Ja zawsze mam takie porównanie z zieloną trawą, która pięknie rośnie. Jak na niej położymy koc co jakiś czas, to ona ciągle będzie rosła, ale w sytuacji kiedy położymy basen na trzy miesiące, ta trawa już się nie podniesie. Tak samo jest z naszymi komórkami rzęsatymi. Jeżeli my będziemy pracowali w hałasie, ale damy słuchowi odpocząć, zregenerować się, to nie powinno być żadnych kłopotów. Natomiast taka stała, chroniczna ekspozycja na bardzo wysokie dźwięki zwłaszcza o wąskich częstotliwościach, częstotliwościach które słyszymy najlepiej, może doprowadzić do trwałego ubytku słuchu.
Przygotowując się do tej rozmowy znalazłem takie tezy. Chronić układ przed nadmiernym narażeniem na hałas, czyli to o czym przed chwilą pani powiedziała, ale też dbać o higienę zewnętrznego kanału słuchowego. Jak to robić prawidłowo? Bo te reklamy w telewizji, które mówią, że te patyczki to są do niczego za to ten preparat w sprayu, który należy wstrzykiwać, jest genialny. To prawda?
Tak, nie powinno się stosować patyczków. Lepsze jest stosowanie olejów, które pomagają w usuwaniu woskowiny.
A czyszczenie uszu na przykład przy użyciu strzykawki, tak jak to kiedyś bywało? Nie poleca pani?
Na pewno nie samodzielnie.
Nie samodzielnie, czyli tylko pod…
…czyli ewentualnie jeżeli jest takie wskazanie lekarskie.
To jeszcze jedna rzecz z tych tez, które sobie wypisałem. Żyć zdrowo i pamiętać, że nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy otyłość zwiększają ryzyko ubytku słuchu.
Tak, bo w przypadku hałasu jeszcze jedna rzecz ma olbrzymie znaczenie. Bo my mówimy teraz o hałasie, który przekracza już wartości normatywne, czyli jest rzeczywiście bardzo głośno. Drodzy państwo, są tzw. efekty pozasłuchowe, które są związane z hałasem o stosunkowo niskich poziomach, ale mają decydujący wpływ na organizm. Właśnie ciśnienie tętnicze, trudności z zasypianiem. Uważa się, że dzieci które uczą się w lokalizacjach w pobliżu lotnisk mają problemy z koncentracją ze względu na hałas -wprawdzie to już nie są poziomy szkodliwe, które mogą doprowadzić do ubytku słuchu-, który może prowadzić do tzw. efektów pozasłuchowych.
Pani doktor, jesteśmy niektórzy mówią po pandemii, ja twierdzę że jesteśmy w trakcie bo tych zachorowań jest dużo. COVID-19 również miał i ma negatywny wpływ na nasz słuch.
Tak to prawda, aczkolwiek myślę, że warto mieć świadomość, że niestety wiele leków ma właściwości ototoksyczne, czyli działające szkodliwie na słuch. Więc jeżeli sobie wyobrazimy sytuację, że jesteśmy eksponowani na hałas a dodatkowo działamy jeszcze terapeutycznie z wykorzystaniem leku który działa szkodliwie na słuch, to ten efekt uszkodzenia słuchu może być większy.
To jeszcze chciałem zapytać panią o to, jak to jest że pewne odgłosy są dla nas denerwujące na przykład drapanie czy piłowanie czy chociażby samochody które przejeżdżają, a inne odgłosy, takie jak szum morza i jeszcze do tego mewy, powodują to że jest nam dobrze, że to są te tzw. dźwięki kojące?
Jako ciekawostkę powiem państwu, że to już jest interpretacja naszego mózgu. To już nie jest to jak słyszymy, to są tzw. mizofobie, czyli właściwie mogą być rzeczy które różne osoby denerwują w różny sposób, ale to już jest kwestia percepcji naszego mózgu a nie do końca słuchu.
Pani doktor dziękuję bardzo za tę rozmowę.
Bardzo dziękuję.
Doktor Jolanta Malinowska-Borowska, Katedra Chorób Przewlekłych i Zagrożeń Cywilizacyjnych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Do usłyszenia w takim razie.
Do usłyszenia. Bądźmy w ciszy.
Zawsze jesteśmy w centrum wydarzeń. Dyskutujemy o problemach ważnych dla kraju i regionu. Zadajemy trudne pytania, zmierzamy do sedna sprawy. Wykładamy kawę na ławę.
