Radio Katowice
Radio Katowice / Gość Radia Katowice – rozmowa dnia
Rozmowa dnia z dyrektorem Adamem Zawiszowskim
15.03.2023
07:55:00

fot. Ryszard Stotko/Radio Katowice

15 marca obchodzimy dzień, który przypomina nam, że jesteśmy konsumentami i jako konsumenci mamy prawa, ale również obowiązki. 

W 1983 r. międzynarodowa organizacja związków konsumenckich ogłosiła Światowym Dniem Praw Konsumenta. To rocznica słynnego wystąpienia prezydenta Stanów Zjednoczonych, Johna F. Kennedy’ego, który w 1962 roku, przed Kongresem Stanów Zjednoczonych, wypowiedział sentencję: "wszyscy, z definicji, jesteśmy konsumentami”. Zaprezentował wtedy projekt ustawy o prawach konsumentów zawierający cztery podstawowe prawa do: informacji, bezpieczeństwa, wyboru produktów i usług oraz wyrażania opinii. O konsumentach i ich prawach z szefem Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej Adamem Zawiszowskim rozmawia Piotr Pagieła.

Państwa i moim gościem jest wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej w Katowicach Adam Zawiszowski. Dzień dobry panie inspektorze.

Dzień dobry panu. Dzień dobry państwu.

Dziś obchodzimy Międzynarodowy Dzień Praw Konsumenta. Johna F. Kennedy w 1962 roku, powiedział tak: „Wszyscy, z definicji, jesteśmy konsumentami”, krótko mówiąc wszyscy dziś mamy swoje święto.

Wszyscy mamy święto, ale nie tylko od święta, chcemy przypomnieć o pewnych zasadach, które dotyczą konsumentów dlatego, że w zasadzie konsumentami jesteśmy na co dzień i praktycznie w każdej chwili naszego życia.

Nie da się nie być konsumentem no bo każdy z nas w jakiś tam sposób robi zakupy, chyba że ktoś z rodziny mu nie pozwala i mówi: „Ty wydajesz za dużo pieniędzy i do sklepu ci nie wolno wchodzić”.  

Z pewnością nie ma takiej osoby, która by przynajmniej kilka razy w tygodniu nie miała kontaktu z czymś co nazywamy konsumpcją, z czymś co nazywamy ogólnie zawieraniem różnego rodzaju umów. To są sytuacje, które są nieuniknione. Chodzi o to żeby wiedzieć, nie tylko 15 marca, jakie mamy prawa w tej sytuacji, co powinien nam dać sprzedawca, usługodawca a również co my powinniśmy w takiej zakupowej sytuacji dać od siebie.

No to ja jeszcze wrócę do Kennedy’ego z 1962 roku, który zaprezentował projekt ustawy o prawach konsumenta i tam były cztery podstawowe prawa do: informacji, bezpieczeństwa, wyboru produktów i usług oraz wyrażania opinii. Prawo do informacji, to ma związek na przykład od wprowadzoną od nowego roku w Polsce dyrektywą „Omnibus”, która powoduje na przykład to, że w przypadku towarów które są w tzw. promocji, wiemy ile one kosztowały co najmniej miesiąc wcześniej. 

Tak. Jest to jedno z podstawowych praw. Ono szczególnie jest widoczne przy wyborze towaru. Wybieramy towar głównie na podstawie naszych potrzeb, ale przede wszystkim, to co jest decydujące, to jest cena. Tu główny nacisk został położony żeby w odpowiedni sposób konsument był poinformowany o cenie, tak żeby ten jego wybór był racjonalny, to znaczy przede wszystkim żeby konsument wiedział ile towar kosztuje i również miał porównanie ile ten towar kosztował wcześniej, szczególnie wtedy kiedy dzieje się coś pod hasłem promocja czy w jakikolwiek sposób konsument jest właśnie cenowo zachęcany do zakupu.

A czy to jest tak, że przedsiębiorcy chętnie stosują się do tej dyrektywy? Muszą oczywiście.

Muszą się stosować i tu nie ma wyjątków. Z naszych obserwacji, kilkumiesięcznych już, wynika że w większości jednak przedsiębiorcy starają się dostosować do przepisów. Różnie im to wychodzi. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i  Konsumentów, Inspekcja Handlowa na razie, że tak powiem, robią przegląd rynku pod tym względem.

Konsekwencji jeszcze nie ma?

Konsekwencji jeszcze nie. Są zapowiedzi w drugim półroczu tego roku już pełnym oprzyrządowaniem będziemy podchodzić do kontroli, również wyciągać konsekwencje, natomiast teraz patrzymy, jak przedsiębiorcy zareagowali na nowe przepisy i przede wszystkim oceniamy, jak są w stanie do nich praktycznie dostosować.

Przyznam się panu, nie tak dawno byłem w sklepie świadkiem właśnie promocji masła. Cena była bodaj 5,37, było napisane że to 17% taniej od ceny sprzed 30 dni. Tej ceny sprzed 30 dni nie znalazłem, za to znalazłem przekreśloną cenę 5,40. Te 17%, jakby nie liczyć, nie wychodziło, więc robi się chaos informacyjny w związku z tymi etykietami?

Tych informacji jest bardzo dużo nie tylko jeżeli chodzi o odbiór przez konsumentów,  możliwość odczytania przy półce w sklepie, ale również przedsiębiorcy, na to też trzeba zwrócić uwagę, muszą bardzo na bieżąco reagować na to żeby te informacje przy towarze były zawsze aktualne i w prawidłowy sposób podane. Pod tym względem jest spore zamieszanie. Możliwe że ono za jakiś czas się uładzi. Zobaczymy jaka będzie praktyka.

No to drugie prawo. Prawo związane z bezpieczeństwem zakupów. To pewnie wiąże się również z reklamacjami. Od nowego roku coś się zmieniło, ale to chyba zmieniło się głównie w prawodawstwie i nie ma to wielkiego wpływu na to, jak powinni zachowywać się konsumenci?

Nie ma wielkiego wpływu, jak powinni się zachowywać konsumenci i również przedsiębiorcy. Nie są to jakieś rewolucyjne zmiany. Jedynie to co nas konsumentów interesuje, to gdzie tego przepisu szukać. Konsumentów bardziej dociekliwych również oczywiście to interesuje, więc zmiana, już teraz nie przepisy Kodeksu Cywilnego dotyczące rękojmi i gwarancji w przypadku umów konsumenckich, wróciliśmy do tego co było kiedyś czyli do odrębnej ustawy, która te kwestie reguluje, ale w sumie takich bardzo zasadniczych zmian tutaj nie ma, umiejscowienie przepisów.

Panie inspektorze, to jest tak, że najczęściej reklamowane chyba, o ile dobrze pamiętam, były buty. Czy ta tendencja się zmieniła może?

Tu tak. Już nie jesteśmy instytucje kontrolne, instytucje konsumenckie nie tak bardzo są kojarzone z reklamacjami czy z problemami dotyczącymi reklamacji butów. Jest ich oczywiście dalej sporo bo to towar powszechnego, codziennego użytku, choćby z tego powodu, natomiast bardzo mocno wchodzimy w różnego rodzaju kwestie, które dotyczą nowych technologii w obrocie handlowym i w sprzedaży konsumenckiej, zaczynają u nas dominować problemy różnego rodzaju problemy związane z handlem internetowym.

Ten handel internetowy, to jest branża która się cały czas rozwija i wtedy trzeba składać reklamację jeśli coś się nie udaje, do tego jeszcze przypomnijmy, mamy 14 dni jeśli kupujemy przez Internet na zwrot towaru bez konsekwencji. 

Jeżeli chodzi o same uprawnienia konsumenckie, to one są dość powszechnie znane i po stronie przedsiębiorców i po stronie konsumentów, natomiast mamy coraz to więcej problemów z przedsiębiorcami różnymi, którzy nie zawsze uczciwie podchodzą do konsumenta w tym handlu sieciowym.

To znaczy?

Na przykład dość powszechny problem zamawianie towaru u przedsiębiorcy, którego to towaru nie otrzymujemy a już wcześniej za niego zapłaciliśmy i zaczyna się droga przez mękę.

Albo, wejdę panu w słowo, czekamy na ten towar trzy miesiące bo on płynie z Chin.

Tak, bo wcześniej przedsiębiorca nas o tym nie poinformował, że tu taka długa droga do otrzymania tego towaru nas czeka. To niedoinformowanie to też jest pewna forma nieuczciwości w stosunku do konsumenta, bo to mu ogranicza prawo, brak tej informacji na temat długości realizacji umowy, z przyczyn czasem również i obiektywnych, ale to też uniemożliwia konsumentowi właściwy wybór.

Jeszcze raz Kennedy. Prawo do wyrażania opinii. To w przypadku XXI wieku i globalnej wioski prawo niezbywalne bo zawsze możemy napisać opinię w Internecie nieuczciwemu albo nierzetelnemu sprzedawcy. 

Możemy i powinniśmy, co ważne, te opinie -jeżeli chcemy ewentualnie wyrobić sobie obraz danego przedsiębiorcy- czytajmy przed zakupem. My się bardzo często spotykamy z informacjami, że konsument jest mądry dopiero po szkodzie. Wtedy zaczyna szukać opinii w Internecie, zaczyna się  dowiadywać na temat tego przedsiębiorcy, na temat swoich praw. Ważne żeby to robić przed decyzją zakupową a nie dopiero po. Możliwości są praktycznie nieograniczone, ogromne.

To jeszcze o jedną rzecz chciałem pana zapytać. W czasie naszej ostatniej rozmowy, bodaj w listopadzie albo na początku grudnia, mówiliśmy o kontrolach składów węgla, które prowadzi Inspekcja Handlowa. Przeczytam panu opinię jednego z przedstawicieli składów: „Miałem kontrolę wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej, Urzędu Skarbowego, Urzędu Celnego. Jest taka nagonka na prywatne składy węgla, że to się w głowie nie mieści. Samorządy są zwolnione z wydawania świadectw jakości, posiadania kas fiskalnych on-line a nas dotyczy wszystko”. Dalej sprawdzacie?

Dalej sprawdzamy. Jesteśmy już na ukończeniu drugiego etapu tych kontroli. W tym drugim etapie w naszym województwie przeszło 350 przedsiębiorców małych, dużych to również chodzi o składy kopalniane, tutaj nie ma wyjątków pod względem wielkości tego przedsiębiorcy, tak to jest że w większości przedsiębiorcy bardzo dobrze z nami współpracowali przy tych kontrolach, ale były również oczywiście sytuacje napięte, stresujące. Nie jest to forma nagonki. Tu bym to bardzo mocno chciał podkreślić. Jest to przede wszystkim badanie rynku, badanie jego struktury pod różnymi względami, ale również oczywiście w tych wypadkach takich już bardzo wyjątkowych gdzie łamanie przepisów jest ewidentne, to również jest wyciąganie sankcji i na tym etapie jesteśmy.

A jakie to najczęstsze nieprawidłowości? 

Takie, które dotyczą konsumenta, to niewłaściwe informowanie o cenach w różny sposób. Cena to był ten element decydujący o tym gdzie konsument robił zakupy również te węglowe, więc to jest taka największa dolegliwość dla konsumenta, którą na szczęście stwierdzaliśmy niezbyt często.

Adam Zawiszowski  inspektor Wojewódzkiej Inspekcji Handlowej w Katowicach był gościem Radia Katowice. Dziękuję bardzo.

Dziękuję. Dziękuję państwu. Miłego dnia.



Radio Katowice / Audycje / Gość Radia Katowice – rozmowa dnia
Gość Radia Katowice – rozmowa dnia
 
 
 07:40
 

Zawsze jesteśmy w centrum wydarzeń. Dyskutujemy o problemach ważnych dla kraju i regionu. Zadajemy trudne pytania, zmierzamy do sedna sprawy. Wykładamy kawę na ławę.

Zobacz także Gość Radia Katowice – rozmowa dnia

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA