Czy prezydent Tychów wyobraża sobie swoje miasto jako "superdzielnicę" nowego "supermiasta", jakie mogłoby powstać na bazie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii?
Czy taka idea kiedykolwiek zmaterializuje się na Śląsku i w Zagłębiu? Co z zapowiadaną nowelizacją ustawy metropolitalnej?
Prezydent Tychów Maciej Gramatyka: Wątpię, że za naszego życia metropolia będzie jednym miastem.
— Pomogłoby to funkcjonalnie. Pewnie łatwiej byłoby zarządzać wieloma procesami — prezydent Tychów Maciej Gramatyka mówi w Radiu Katowice o koncepcji stworzenia jednego miasta na bazie rdzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. — Wątpię natomiast, że to możliwe jest za naszego życia, aby powstało jedno miasto i ktoś ustawowo ustali, że od teraz tych kilkanaście miast na prawach powiatu będzie jednym, wielkim miastem Katowice. To pewnie bardziej będzie jedno miasto, ale funkcjonalnie.
Maciej Gramatyka wskazuje, że takie rozwiązanie zapewniłoby wspólną organizację pewnych zadań.
— Odpady, wywóz śmieci, woda i kanalizacja. Najprawdopodobniej powinno być sprawniej i taniej — wymienia prezydent Tychów.
Na opinię, że właściwie mamy już jedno miasto, ponieważ niektóre osoby mieszkają w jednym mieście, a pracują w innym, Maciej Gramatyka odpowiada: "Oczywiście, funkcjonalnie już tak jest, że to jedno miasto ograniczone terytorialnie. Tychy to przykład miasta, które jest trochę z boku. Patrząc na samo centrum, jadąc od Mysłowic czy Sosnowca w kierunku Zabrza i Gliwic, to właściwie przejeżdżamy cały czas jednym miastem, mimo że zmieniają się tabliczki z nazwami miast przez które przejeżdżamy".
Maciej Gramatyka wskazuje jednocześnie na problemy.
— Problemem i czymś naturalnym jest pewnie to, że każdy dba o swoją tożsamość. Problemy pojawiają się, jeśli obok siebie zlokalizowane miasta realizują projekty inwestycyjne, które są bardzo do siebie podobne, a kiedy mają Drogową Trasę Średnicową czy inne drogi, to nie są w stanie ustalić, czy standard odśnieżania będzie wszędzie taki sam. Akurat DTŚ się udała chyba w którymś momencie, ale różnie to wyglądało. — mówi gość Radia Katowice.
Prezydent Tychów przypomina, że metropolia ustawowo funkcjonuje w województwie śląskim już od 7 lat.
— To jest czas, kiedy powinniśmy się zastanowić co dalej. Czy metropolia, która dziś głównie zajmuje się organizacją komunikacji, to jest to czego chcieliśmy, czy jednak potrzebujemy jakiegoś impulsu rozwojowego — wskazuje gość Radia Katowice. — Moim zdaniem zdecydowanie potrzebujemy. Patrząc na to, że duże miasta w Polsce jak Wrocław, Warszawa, Poznań, czy Trójmiasto – mówię Trójmiasto, a nie tylko Gdańsk, bo tam współpraca jest dość silna. One mają większy potencjał niż same Katowice, a już na pewno zdecydowanie większy niż pozostałe miasta metropolii. Potrzebujemy ścisłej współpracy pod przewodnią rolą Katowic, które wszędzie w Polsce i za granicą są identyfikowalne. Dla inwestorów przyjeżdżających i chcących zostawić swoje pieniądze, Katowice są miastem, które znają. Gorzej będzie z tymi mniejszymi dookoła.
Prezydent Tychów zapytany czy wyobraża sobie, że samorządowcy dużych i średnich miast będą w stanie poprzeć taką ideę albo poważnie o niej rozmawiać, odpowiada że poważnie rozmawia się o niej wśród prezydentów.
— Debatę na ten temat przeprowadziłem chyba w marcu w Tychach. To się dzieje, ale od dyskusji niewiele się zmienia. Dziś jesteśmy na etapie prac parlamentarnych nad nową ustawą metropolitalną. Te prace się toczą. Nasza metropolia była proszona o wskazanie propozycji do nowelizacji swojej ustawy. — mówi Maciej Gramatyka.
Gość przyznał, że nie wie, czy dla innych przyszłych metropolii w kraju będzie to ta sama ustawa.
— To jest moment, w którym można ustawowo zapisać dodatkowe zadania dla metropolii. To co może niestety jest główną barierą to to, że jak długo będziemy czekać aż wszyscy prezydenci, burmistrzowie i wójtowie zgodzą się na jakieś zadania, które przekażą metropolii, to długo się nie doczekamy. 41 miejscowości w metropolii to zdecydowanie dużo, żeby osiągnąć dobrowolne porozumienie. Jeśli będzie to ustawowy zapis, to zobowiąże nas do pewnych działań — komentuje gość Radia Katowice.
Na pytanie kiedy nowa ustawa metropolitalna zacznie funkcjonować i czy mogłoby to być od 1 stycznia 2025 roku, Maciej Gramatyka odpowiada: "Na dzisiaj nie ma jeszcze prac parlamentarnych. Jest duża motywacja, aby dla Trójmiasta ta ustawa funkcjonowała. Może przy okazji również nasza metropolia na tym skorzysta. Musimy tego pilnować. To sytuacja, gdzie silny lobbing przy ustawie metropolitalnej dla naszego regionu też jest ważny".
Z prezydentem Tychów Maciejem Gramatyką rozmawia Marcin Zasada.
Marcin Zasada, witam państwa. Maciej Gramatyka, prezydent Tychów, ze mną w studiu. Dzień dobry panie prezydencie.
Dzień dobry.
Czy pan chciałby zamieszkać w Katowicach bez przeprowadzania się doń?
Nie, nie chciałbym zamieszkać w Katowicach, bo mieszkam w Tychach i jestem wierny.
Jak pan sobie pomyśli, że pańskie mieszkanie, dom – dwa razy droższe od razu przy adresie katowickim?
Nie podejrzewam żeby tak było. Natomiast chyba wiem do czego pan zmierza, czyli do metropolii i do jednego miasta, bo o tym od jakiegoś czasu…
…tak. Czy stworzenie jednego miasta na bazie tego co dzisiaj mamy, może nie całej metropolii, ale tego powiedzmy rdzenia metropolii, to jest jedyne rozwiązanie problemów, które dzisiaj toczą tak całą metropolię, jak i jej składowe?
Myślę, że pomogłoby funkcjonalnie, bo pewnie łatwiej byłoby zarządzać wieloma procesami bo i odpady, i wywóz śmieci, woda, kanalizacja itd…
…sprawniej i taniej.
Najprawdopodobniej. Tak powinno być. Natomiast ja wątpię w to, że to możliwe jest jeszcze za naszego życia, żeby powstało rzeczywiście jedno miasto. Ktoś ustawowo ustali, że od teraz tych kilkanaście miast na prawach powiatu będzie jednym wielkim miastem Katowice. To bardziej pewnie będzie jedno miasto, ale funkcjonalnie. Jeżeli będziemy zmierzać do tego, że będziemy współpracować przy tym.
Panie prezydencie nie chcę pana z tego momentu takiej nadziei wyrywać, ale my właściwie to już mamy jedno miasto. Każdy z nas żyje metropolitalnie, i żył, zanim narodził się nawet pomysł ustawy metropolitalnej. Każdy ma jakąś babcię w osobnym mieście, pracuje w Katowicach, mieszka w Rudzie Śląskiej, Bytomiu, Tychach.
Oczywiście, właśnie o tym mówimy, że funkcjonalnie to już tak jest, że to jest jedno miasto, oczywiście jakoś ograniczone terytorialnie. Ja myślę, że akurat Tychy są przykładem takiego miasta jednak trochę z boku, ale jak popatrzymy tutaj na samo centrum, to jadąc od Mysłowic czy nawet Sosnowca, w stronę Zabrza, Gliwic, to właściwie przejeżdżamy cały czas jednym miastem, mimo tego, że zmieniają nam się tabliczki z nazwami miast przez które przejeżdżamy, ale oczywiście tak jest jak pan powiedział. Problem i czymś naturalnym jest to, że każdy dba o swoją tożsamość. Problemy pojawiają się wtedy jeśli tak blisko obok siebie zlokalizowane miasta realizują na przykład projekty inwestycyjne, które są bardzo podobne.
Dublują się, nie bójmy się tego słowa.
Na przykład a w momencie kiedy mają Drogową Trasę Średnicową, czy inne drogi to nie są w stanie ze sobą ustalić tego czy standard odśnieżania będzie taki sam. Akurat DTŚ-ka chyba się udała w którymś momencie, ale różnie to wyglądało.
Profesor Tomasz Pietrzykowski, znany panu doskonale, autor w ogóle idei metropolitalności na Śląsku i w Zagłębiu ostrzega: „Nie róbmy nic. Jesteśmy na dobrej drodze do posiadania zbiorowiska wymierających miasteczek o schludnych chodnikach, ryneczkach zadbanych i spokojnych ale pustych”.
Rolą pana profesora jest to -a był jednym z tych pomysłodawców ustawy metropolitalnej, która w końcu powstała-, żeby pobudzać samorządowców, prezydentów do tego żeby jakiś impuls się pojawił by pójść dalej. Gdy już od 7 lat mamy metropolię taką ustawową, rzeczywiście to jest taki czas, że powinniśmy zastanowić się co dalej? Czego chcemy tak naprawdę? Czy metropolia, która dzisiaj właściwie głównie zajmuje się organizacją komunikacji, to jest to czego chcieliśmy? Czy jednak potrzebujemy jakiegoś impulsu rozwojowego?
Pańskim zdaniem?
Zdecydowanie potrzebujemy, bo patrząc na to, że duże miasta w Polsce takie, jak: Wrocław, Poznań, Warszawa, Trójmiasto -mówię właśnie Trójmiasto a nie tylko Gdańsk, bo tam ta współpraca jest dość silna, i jak myślmy o tamtych miastach: Gdańsku Gdyni i Sopocie, to myślimy właśnie o Trójmieście- one mają większy potencjał niż same Katowice, a już na pewno zdecydowanie większe niż pozostałe miasta naszej metropolii, więc potrzebujemy ścisłej współpracy pod -moim zdaniem- taką główną, przewodnią rolą Katowic, które wszędzie w Polsce czy nawet za granicą są identyfikowalne, i inwestorzy jak przyjeżdżają tutaj, chcą rzeczywiście swoje pieniądze zainwestować, to Katowice są dla nich miastem które znają. Gorzej już będzie z tymi mniejszymi…
…nie tyle gorzej, co raczej niemożliwe.
Choć to dziwne dlatego, że często ta granica, pomiędzy Katowicami a Chorzowem na przykład, to jest dość umowna.
Oczywiście. Jak pan sobie wyobraża, że wy zwłaszcza, wy czyli samorządowcy, prezydenci śląskich miast zwłaszcza tych dużych i średnich, dużych jak Tychy w naszej skali, będą w stanie w ogóle poprzeć taką ideę? Albo w ogóle o niej poważnie rozmawiać?
Ja myślę, że poważnie o tym rozmawiamy niejednokrotnie.
Rozmawiamy?
Wśród prezydentów. Barierą…
W czterech ścianach. Nie dzielicie się za bardzo tą rozmową.
Ale skąd! Choć na przykład tutaj. Taką debatę na ten temat przeprowadziłem, chyba w marcu, w Tychach. To się dzieje, tylko wie pan, od dyskusji niewiele się dzieje. Dzisiaj jesteśmy na etapie prac parlamentarnych nad nową ustawą metropolitalną.
Toczą się te prace czy się zatrzymały?
Toczą się te prace. Nasza metropolia była proszona o wskazywanie swoich propozycji do tej ustawy.
Do nowelizacji swojej ustawy?
Tak.
A tak, która jest -i pan mówi prace toczą się dla Trójmiasta- to będzie nowa ustawa czy ta sama?
Nie wiem czy to będzie osobna czy ta sama. Była mowa o tym, że to będzie ta sama. Na tym etapie, szczerze mówiąc, nie jestem w stanie w 100% powiedzieć czym to się skończy. Natomiast to jest taki moment, w którym można ustawowo zapisać dodatkowe zadania dla metropolii. To co może niestety jest główną barierą, to tak długo jak będziemy czekać na to aż wszyscy prezydenci, burmistrzowie i wójtowie zgodzą się na jakieś zadanie, które przekażą metropolii, to długo się nie doczekamy, bo 41 miejscowości metropolii to zdecydowanie dużo żeby osiągnąć takie dobrowolne porozumienie, stąd myślę, że jeżeli to będzie ustawowy zapis, to on też nas zobowiąże to pewnych działań i obawiam się, że…
…ale jest to jakaś forma przymusu również. Mniejszego przymusu niż inkorporacja, ale jednak przymusu.
Być może to jest jedyne rozwiązanie…
…polityka śmieciowa na przykład.
Na przykład, chociaż tu nie chodzi o przymus moim zdaniem, tylko akurat o możliwość, bo dzisiaj tego w zdaniach metropolii nie ma, a niewątpliwe ten problem gospodarki odpadami ma charakter ponadlokalny, więc to nie tylko jest kwestia przymusu, ale danie możliwości, że metropolia będzie mogła się zajmować. Proszę pamiętać, że kiedyś prezydenci miast chcieli żeby metropolia zajęła się budową spalarni odpadów, która obsługiwałaby więcej miast.
Pan zapewne doskonale wie, że do zakwestionowania serii ustaw przez wojewodę, to my wszyscy chyba myśleliśmy, że metropolia może to robić. Potem wojewoda Wieczorek poddał to w głęboką wątpliwość, przyznał mu rację Sąd Administracyjny, jednak to co zostało sformułowane w ustawie nie oznacza nadzoru nad organizowaniem polityki śmieciowej.
To pokazuje, że gdyby były możliwości ustawowe, to pewnie prezydenci by się zgodzili.
A czy pan jest gotów na przykład, i inni prezydenci są gotowi pańskim zdaniem, na faktyczne przekazywanie tych kompetencji? Co to oznacza? Szkoły, szpitale na przykład do metropolii?
To mogłoby to oznaczać, co więcej byłoby to całkowicie zasadne pod warunkiem, że to nie będzie tylko przekazywanie do metropolii tego, co jest najbardziej kosztowne, więc jeżeli nie ma pieniędzy w budżecie miasta na szpital, to przekażmy go do metropolii, niech metropolia się martwi. Oczywiście to nie jest rozwiązanie.
…dziękuję w imieniu przewodniczącego Karolczaka za to spostrzeżenie.
Natomiast na pewno jest tak, że dziś sytuacja w której rywalizujemy o lekarzy, bo jest ich za mało i niektórych specjalistów szpitale sobie podkupują po prostu dlatego żeby sobie zabezpieczyć…
…a niektóre oddziały się dublują.
Oczywiście a jednocześnie oddziały się zawieszają kiedy lekarze przechodzą do innego szpitala, co pokazuje, że najprawdopodobniej cały system nie jest zoptymalizowany. Gdyby był jeden właściciel może udałoby się to zrobić, ale myślę sobie że to bardziej skomplikowane dlatego że jeszcze są szpitale marszałkowskie. Jak ten system w całości nie będzie w jakiś sposób koordynowany to i tak nic nie da. To nie jest tylko kwestia metropolii. Ja w ogóle mam takie wrażenie, że dla naszych słuchaczy, dla mieszkańców, to nie ma specjalnie dużego znaczenia.
W praktyce nie. Służba zdrowia ma działać, kolejki mają być małe. Autobus ma przyjeżdżać, najlepiej punktualnie.
Dokładnie i to jest najistotniejsze. Cała ta dyskusja, że to powinno być tak czy inaczej, czy przekazać takie zadanie czy nie, to jest rzeczywiście rola z jednej strony polityków którzy uchwalają prawo, z drugiej strony samorządowców…
…no tak, panie prezydencie pan się nie obrazi, ale to ja po to tutaj pana zapraszam, a ta recepta przekłada się później na taką praktykę właśnie.
Oczywiście mam tego pełną świadomość. Ja jestem zwolennikiem większej integracji, szczególnie tych miast, które są w samym centrum. To od czego zaczęliśmy. Tak naprawdę to jedno miasto właściwie funkcjonuje. Ono się nie nazywa Katowice, i ja nie sądzę żeby ktokolwiek chciał żeby tak rzeczywiście było, ale Katowice są centralnym miastem w naszej metropolii. To do Katowic ludzie bardzo często jeżdżą do pracy, na studia. To jest centrum. To nie oznacza, że inne miasta nie mają swojej specyfiki, nie mają wyjątkowości.
Nikt tego nie kwestionuje tylko, że można dyskutować i zastanawiać się czy ten model proponowany na przykład przez profesora Pietrzykowskiego rozwiąże nasze problemy? Można tutaj dyskutować, zastanawiać się. Natomiast z całą pewnością ten model, który jest dzisiaj -patrząc się chociażby na demografię, patrząc na stan finansów- nie działa.
Działa tak częściowo, to znaczy rozwiązał w pewnym sensie problem komunikacji, aczkolwiek oczywiście pamiętam, że KZK GOP funkcjonował dużo wcześniej, to naprawdę nie musiało się…
…posiadanie wspólnego biletu w Tychach i Katowicach było rzeczywiście osiągnięciem na miarę lądowania na Księżycu.
Co więcej, przed 89 rokiem było wielkie WPK z zajezdniami w poszczególnych miastach, więc to już kiedyś było.
Panie prezydencie ostatnie pytanie. 1 stycznia 2025 to będzie ten czas kiedy ta ustawa metropolitalna na nowo będzie funkcjonować czy to jest bez szans?
Na dzisiaj patrząc, to jeszcze nie ma prac parlamentarnych, to znaczy jeszcze nie było…
…taki był pomysł pierwotnie i plan. Rozumiem, że to patrząc na kalendarz, już chyba nieaktualne?
Jest duża motywacja żeby dla Trójmiasta ta ustawa funkcjonowała, rzeczywiście, więc może przy okazji również nasza metropolia na tym skorzysta, tylko tego musimy rzeczywiście pilnować. To niestety też jest taka sytuacja, że silny lobbing polityczny przy ustawie metropolitalnej dotyczącej naszego regionu też jest ważny.
Maciej Gramatyka, prezydent Tychów, był dziś gościem Radia Katowice. Dziękuję bardzo.
Dziękuję bardzo.
Miłego dnia.
Wzajemnie.
Weekendu nawet. Do zobaczenia i do usłyszenia.
Do usłyszenia.
Zawsze jesteśmy w centrum wydarzeń. Dyskutujemy o problemach ważnych dla kraju i regionu. Zadajemy trudne pytania, zmierzamy do sedna sprawy. Wykładamy kawę na ławę.
