Kardynałowie wybrali nowego papieża. Po raz pierwszy w historii został nim Amerykanin.
Dlaczego do wczoraj nigdy nie wybrano papieża z USA i dlaczego wczoraj doszło do tego po raz pierwszy w historii? Jakich poglądów, nie tylko na Kościół, ale i tych dotyczących burzliwej sytuacji na świecie, należy oczekiwać od Leona XIV? Którą z pierwszych decyzji nowego pontyfikatu będzie mianowanie nowego arcybiskupa katowickiego?
Ks. prof. Leszek Szewczyk o papieżu Leonie XIV: wielokrotnie wypowiadał się krytycznie wobec polityki Trumpa
— W jednym z nagłówków widziałem słowa "Papież anty-Trump". Myślę, że dla kościoła papież Leon XIV będzie prezentem. Trudno natomiast w jakikolwiek sposób nawiązywać do polityki Donalda Trumpa, ale można powiedzieć, że wielokrotnie wypowiadał się krytycznie wobec polityki obecnego prezydenta USA, zwłaszcza polityki imigracyjnej. — mówił w Radiu Katowice ks. prof. Leszek Szewczyk, teolog z Uniwersytetu Śląskiego.
Koordynator prac redakcji programów religijnych w Radiu Katowice przyznał, że nowy papież jest "właściwie amerykański, południowoamerykański, a także europejski".
— Jak większość Amerykanów Północnych ma przodków pochodzenia europejskiego. W związku z tym mariaż włoski, francuski i trochę hiszpański. Można go nazwać "człowiekiem trzech kontynentów". Jakby popatrzeć na czas pobytu w różnych miejscach, rzeczywiście młodość i czas dojrzewania w USA, Chicago, potem Peru, Ameryka Południowa i duża część życiorysu, która ma miejsce w Italii. — wymienia ks. prof. Szewczyk.
Marcin Zasada zapytał na antenie Radia Katowice swojego gościa, czy to prawda że do tej pory nigdy nie wybrano amerykańskiego papieża po to, aby nie zaburzać pewnego układu sił na świecie.
— Było takie przekonanie, że nie wybiera się papieża, który jest reprezentantem kraju mocarstwa, żeby nie był odczytywany jako strona konfliktu czy wspierający którąś ze stron. Natomiast chociażby trzy obszary działalności kard. Prevosta, a teraz papieża Leona XIV jednak pokazują, że trudno do końca utożsamić go z Ameryką Północną. — odpowiada ks. prof. Leszek Szewczyk.
Zakon nowego papieża to augustianie. Jak wskazał teolog z Uniwersytetu Śląskiego, powstał on w XIII wieku, ok. 50 lat później po franciszkanach i dominikanach.
— Papież Aleksander IV zaprosił różnych pustelników, mnichów, by razem stworzyli życie wspólnotowe. To się udało. Powstało zgromadzenie, zakon eremitów św. Augustyna, który należy do żebraczych. Natomiast to co będzie miało wpływ na posługę papieża Leona XIV to charyzmat tego zgromadzenia. Charyzmatem są cztery podstawowe elementy: nieustanne poszukiwanie Boga, głęboka wspólnota z drugim człowiekiem, oparcie się na prawdzie o samym sobie i zaangażowanie w służbie kościołowi. Myślę, że to będzie miało wpływ choćby na posługę papieża, choćby dlatego że przez 40 lat jest związany z tą wspólnotą. — mówi gość Radia Katowice.
Czego ks. prof. Leszek Szewczyk spodziewa się po pontyfikacie Leona XIV w kontekście poglądów nowego papieża na świat?
— My te słowa słyszymy wyraźnie w każdą Wielkanoc. To orędzie Chrystusa Zmartwychwstałego: "Pokój Wam". Z całą pewnością doszukujemy się gdzieś tego, że to działanie papieża Leona XIV na rzecz pojednania między narodami, między skłóconymi nacjami, a czasami grupami społecznymi będzie priorytetowe w jego posłudze. — ocenił teolog z UŚ.
Z ks. prof. Leszkiem Szewczykiem, teologiem z Uniwersytetu Śląskiego, koordynatorem prac redakcji programów religijnych w Radiu Katowice, rozmawia Marcin Zasada.
Marcin Zasada. Witam Państwa. Ksiądz profesor Leszek Szewczyk – teolog z Uniwersytetu Śląskiego, koordynator prac Redkacji programów religijnych w Radiu Katowice jest z nami, ze mną w studiu. Witam serdecznie.
Dzień dobry. Szczęść Boże.
Czy Leon XIV pierwszy papież z Ameryki to jest prezent dla Donalda Trumpa?
W jednym z nagłówków widziałem takie słowa: „Papież anty-Trump”, w związku z tym myślę, że dla Kościoła papież Leon będzie prezentem. Natomiast trudno mi go w jakiś sposób porównywać czy nawiązywać do polityki współczesnej Donalda Trumpa, ale też można powiedzieć, że wypowiadał się wielokrotnie krytycznie wobec polityki, zwłaszcza polityki imigracyjnej obecnego prezydenta amerykańskiego.
A nowy papież to bardziej właściwie amerykański czy południowoamerykański?
Można jeszcze dodać, że europejski, bo jak większość Amerykanów Północnych, ma przodków pochodzenia europejskiego, a zatem ten mariaż włoski, francuski i trochę hiszpański, więc można go nazwać człowiekiem trzech kontynentów. Jakby popatrzeć na czas pobytu w tych różnych miejscach, to rzeczywiście jednak młodość, czas dojrzewania w Stanach Zjednoczonych, w Chicago, potem Peru, Ameryka Południowa no i duża część tego życiorysu, która ma miejsce w Italii.
Czy to prawda, że do tej pory nigdy nie wybrano amerykańskiego papieża, po to aby nie zaburzać pewnego porządku politycznego układu sił na świecie?
Było takie przekonanie, że nie wybiera się papieża, który jest reprezentantem kraju, nazwijmy go, mocarstwa.
Imperium.
Imperium, tak, żeby nie był odczytywany jako strona konfliktu czy wspierający którąś ze stron konfliktu. Natomiast, tak jak powiedzieliśmy wcześniej, chociażby te trzy obszary działalności kardynała Prevosta, a teraz papieża Leona, to jednak pokazują, że trudno go tak do końca utożsamić z Ameryką Północną.
Taka ciekawostka z Ameryki również, wczoraj ksiądz Franciszek Kurzaj -to jest człowiek, który można powiedzieć, kultywuje wielopokoleniowe dziedzictwo Ślązaków w Ameryce, tych którzy w XIX wieku w tej Ameryce się znaleźli w niegościnnym bardzo Teksasie- pytany przez dziennikarzy „Dziennika Zachodniego” mówił: „Bardzo się cieszymy, że on z Ameryki. To wielki zaszczyt, ale my go tu właściwie w ogóle nie znamy. Nie wiemy kto to jest”. Anonimowa postać.
Wielkość Ameryki może być usprawiedliwieniem tych słów. Zastanawiam się czy 78 roku wszyscy katolicy w Polsce potrafili rozszyfrować kim jest kardynał Wojtyła, a jesteśmy krajem kilkadziesiąt razy mniejszym niż Stany Zjednoczone.
Księże profesorze, zakon nowego papieża to Augustianie. Jak możemy przeczytać, albo usłyszeć, jest to zakon żebraczy. Czy to jest jakaś wskazówka czego spodziewać się po tym nowym pontyfikacie?
To jest zakon który powstał w XIII wieku, mniej więcej 50 lat później po Franciszkanach i Dominikanach. Papież Aleksander IV zaprosił różnych eremitów, czyli pustelników, mnichów by razem stworzyli życie wspólnotowe i to się udało. Powstało zgromadzenie, zakon eremitów św. Augustyna i należy rzeczywiście do tych żebrzących albo żebraczych. Natomiast to co na pewno będzie miało też wpływ na posługę papieża Leona, to charyzmat tego zgromadzenia, tego zakonu. Dlatego, że charyzmatem są jakby cztery takie podstawowe elementy: to nieustanne poszukiwanie Boga, to głęboka wspólnota z drugim człowiekiem, oparcie się na prawdzie o samym sobie i wreszcie zaangażowanie na służbę Kościołowi. To cztery charyzmaty, które gdzieś tam Augustianie noszą na tarczach swojego zgromadzenia i dlatego myślę, że to będzie miało wpływ na posługę papieża, chociażby ze względu na to, że przez 40 lat jest związany z tą wspólnotą.
Pierwsze słowa Leona XIV, już interpretowane -jak i zresztą każdy gest, każdy czyn i wszystko to, co było przed wyborem, przed decyzją wczorajszą, to jest coś co obserwujemy i będziemy obserwować- w kontekście jego poglądów na świat, nie tylko na Kościół, to czego ksiądz profesor się spodziewa? Czego powinniśmy się spodziewać?
Panie redaktorze, proszę państwa my te słowa słyszymy bardzo wyraźnie w każdą Wielkanoc. To jest to orędzie Chrystusa Zmartwychwstałego: „Pokój wam! Pokój wam zostawiam”.
W kontekście -ksiądz profesor rozumie- tego, co się dzieje na Wschodzie na przykład, te słowa znaczą coś innego niż w sytuacji względnego pokoju i stabilności na świecie?
Z całą pewnością, natomiast te słowa papieża Leona, one są jakby bezpośrednio wydobyte z orędzia Ewangelii i z całą pewnością, gdzieś tam już doszukujemy się tego, że to działanie papieża Leona na rzecz pojednania między narodami, między skłóconymi nacjami a czasami grupami społecznymi, jednak będzie priorytetowe w jego posłudze.
Nowy papież, jako -jak to określić- mediator, biorąc pod uwagę sytuację na Wschodzie, jego rodak, prezydent Ameryki na razie nie dokonał tego, co obiecywał, jeżeli chodzi o działania pokojowe.
Pontifex, tak się mówi o biskupach, tak też z całą pewnością można powiedzieć o papieżu Leonie. Pontifex, czyli budujący mosty. Jego posługa -zresztą to zostało już w jakiś sposób zaakcentowane w tej jego wypowiedzi, w tym krótkim orędziu wczoraj- będzie skierowana na to, żeby poszukiwać tego co ludzi łączy. Już wskazał, że będzie starał się w jakiś sposób spotykać z przedstawicielami różnych religii, a także tych, którzy dopiero tego Boga poszukują czy go w ogóle nie znają, w związku z tym to łączenie dwóch brzegów, czasami bardzo dalekich od siebie, chyba będzie jakoś wpisane w ten jego pontyfikat. Taką mam nadzieję.
Jakie najważniejsze problemy -hasłowo chociażby- współczesnego Kościoła czy wyzwania, z którymi zmierzy się jako papież?
Ja myślę, że są to problemy, które towarzyszą Kościołowi od zawsze, bo towarzyszą człowiekowi. My nie możemy zapominać, że papież jest jednak duchowym przewodnikiem dla wszystkich katolików, dla sporej grupy ludzi mieszkających na tym świecie, że on jednak powinien być takim wyraźnym głosem, wskazywać w sposób precyzyjny -i na to liczę, że jako pragmatyk, jako umysł wręcz ścisły bo ma także wykształcenie matematyczne- będzie bardzo precyzyjny w swoich wypowiedziach. Dotyczy to zwłaszcza doktryny katolickiej, więc tutaj to pierwsze pole oddziaływania. Ma prowadzić ludzi do zbawienia w Jezusie Chrystusie. To będzie ta pierwsza rzecz duchowa. Natomiast jest także liderem społeczności państwowej, jednak to jest Watykan, w związku z tym będzie musiał próbować uporządkować te sprawy, z którymi próbują sobie poradzić kolejni papieże z różnym skutkiem. Jako ten, który jest dobrze zaznajomiony z pracą Stolicy Apostolskiej, to będzie, myślę, przyglądał się sytuacji państwa watykańskiego i strukturom, i poszczególnym dykasteriom, i na nie wpływał. Wreszcie, będzie to chyba próba pojednania różnych prędkości, które funkcjonują w kościele katolickim. Niektórzy chcą podążać szybciej, nawiązując także do zmian, które dokonują się w świecie, inni chcą troszeczeczkę wolniej iść, cały czas odwołując się do pewnej tradycji, czyli ci których uważamy za konserwatystów.
Księże profesorze na koniec, którą z pierwszych decyzji nowego papieża będzie wybór, mianowanie nowego arcybiskupa katowickiego?
Jako szef Kongregacji do spraw Biskupów, myślę że doskonale zna dossier kandydatów. Myślę, że ja, i nie tylko ja, ale nasi biskupi, ale także ludzie, wierni tej archidiecezji czekają. Cały czas liczymy, że będzie to bardzo szybko.
Bardzo szybko w kontekście Kościoła i decyzji, tych młynów które mielą powoli, to znaczy miesiące? To jest to czego należy się spodziewać?
Myślę, że tak.
Ksiądz profesor Szewczyk – teolog z Uniwersytetu Śląskiego i koordynator prac Redakcji programów religijnych w Radiu Katowice był gościem Radia Katowice dzisiaj.
Bardzo serdecznie dziękuję za zaproszenie i życzę miłego dnia.
Dziękuję bardzo. Do zobaczenia i do usłyszenia.
Zawsze jesteśmy w centrum wydarzeń. Dyskutujemy o problemach ważnych dla kraju i regionu. Zadajemy trudne pytania, zmierzamy do sedna sprawy. Wykładamy kawę na ławę.
